Κώστας Φωτεινάκης: “Γιατί οι πράσινοι πρέπει να γίνουν και λίγο κόκκινοι και οι κόκκινοι πρέπει να γίνουν λίγο πράσινοι”

“Γιατί οι πράσινοι  πρέπει να γίνουν και λίγο  κόκκινοι  και οι κόκκινοι πρέπει να γίνουν λίγο πράσινοι1”

Άρθρο – Παρέμβαση του Κώστα Φωτεινάκη2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το άρθρο, πολιτική παρέμβαση του Γιάννη Παρασκευόπουλου3 με τίτλο “Υπάρχουν προϋποθέσεις για ελληνικό Sumar;”  λειτούργησε  ως “επισπεύδων “ για να ολοκληρώσω σε πρώτη έκδοση, τη δική μου παρέμβαση, με τίτλο “Γιατί οι πράσινοι  πρέπει να γίνουν και λίγο  κόκκινοι  και οι κόκκινοι πρέπει να γίνουν λίγο πράσινοι”.

Στο ερώτημα που θέτει ο Γιάννης Παρασκευόπουλος για τις προϋποθέσεις για ένα “ελληνικό sumar” δεν μπορώ να απαντήσω για την ώρα, όμως είμαι “έτοιμος από καιρό” να απαντήσω για τη συνεργασία και τις κοινές δράσεις ορισμένων δυνάμεων της Αριστεράς και της Οικολογίας, τόσο για τις επικείμενες Ευρωεκλογές αλλά και γενικότερα για το μέλλον σε εθνικό επίπεδο. Και η απάντησή μου είναι ναι, υπάρχουν προϋποθέσεις, και όχι λόγω των αδυναμιών και των κατακερματισμό των δύο ευρύτερων χώρων, της Αριστεράς και της Οικολογίας.

Η άποψή μου για την αναγκαιότητα σύγκλισης και των κοινών δράσεων δυνάμεων της Αριστεράς και της Οικολογίας:

    • έχει διατυπωθεί στο κείμενο που έχουμε συνυπογράψει με το Γιάννη Βέλλη  “ΕΟΡΑ - Ευρωπαϊκή Οικολογική Ριζοσπαστική Αριστερά: «Οικολογικά, μπροστά και Αριστερά»4 | Πολιτική Ιδεολογική Παρέμβαση”, Νοέμβριος 2009. 

    • στη δημιουργία και διαχείριση του blog “Οικοσοσιαλισμός – Οικολογική Αριστερά”, 2009.

    • έχει πρακτικά αποδειχθεί με τη συμμετοχή μου στα κοινά και με τις σχετικές συνεργασίες.

Σήμερα θα μπορούσα να προσθέσω για τη σύγκλιση δυνάμεων και την κοινή δράση της Αριστεράς, της Οικολογίας, του Οικοσοσιαλισμού και της Αποανάπτυξης.

Α. Η σύγκλιση δυνάμεων  και κοινωνικών δράσεων της Αριστεράς και της Οικολογίας σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο:

Α.1 Σε θεωρητικό πολιτικό επίπεδο (επιλέγω αναφορές που υπηρετούν και υποστηρίζουν τη σύγκλιση των δύο χώρων και όχι αναφορές που τις απομακρύνουν).

    • Andre Gorz. Αντρέ Γκορτζ5: “Η οικολογία είναι μια επιστήμη βαθιά αντικαπιταλιστική και ανατρεπτική”.

    • Jutta Ditfurth, Γιούτα Ντίτφουρτ6: "Η Αριστερά δεν έχει μέλλον παρά μόνο αν καταλάβει πως ο φεμινισμός και η οικολογία δεν είναι δευτερεύουσες αντιθέσεις, αλλά κεντρικά συστατικά στοιχεία της σημερινής και της μελλοντικής αριστερής πολιτικής".

[Θα μπορούσα να αναφέρω δεκάδες αναφορές και βιβλιογραφία κυρίως Οικοσοσιαλιστών  και άλλων συγγραφέων της Αποανάπτυξης, περιορίζουμε όμως στους αναγνωρισμένους Οικολόγους Jutta Ditfurth, Andre Gorz)

Α.2 Σε πρακτικό επίπεδο – συναντίληψη, κοινές δράσεις/ συμμετοχές:

    1. Συμμετοχές και των δύο πολιτικών χώρων στο Παγκόσμιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ (συμμετείχαν επίσης αντιεξουσιαστές, αριστεροί Σοσιαλδημοκράτες, κινήματα πολιτών, ΜΚΟ κ.ά).

    2. Κοινές θέσεις στο Ευρωκοινοβούλιο και σε επίπεδο κινημάτων για τις Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (TTIP, CETA, TiSA, Mercosur κ.α)

    3. Η 7η κατά σειρά Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Αριστερών, Πρασίνων και Προοδευτικών Δυνάμεων7,  φέτος  10, 11, 12 Νοεμβρίου 2023. Η σύνοδος κατέληξε σε διακήρυξη με θέμα "Για την Ειρήνη - την Κοινωνία - την Κλιματική Δικαιοσύνη" (δυστυχώς πέρασε απαρατήρητη στη χώρα μας).

Α.2.1 Στο Ευρωκοινοβούλιο (πρόσφατες κοινές θέσεις σε περιβαλλοντικά θέματα)

    1. Ο νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης “επέζησε” στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρά τις αντιδράσεις του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος & των ακροδεξιών κομμάτων (Ιούλιος 2023).

    2. Αποκατάσταση της φύσης: Συμβούλιο και Κοινοβούλιο καταλήγουν σε συμφωνία για νέους κανόνες αποκατάστασης και διατήρησης υποβαθμισμένων οικοτόπων στην ΕΕ. (Νοέμβριος 2023).

Α.3 Το Ευρωπαϊκό Κόμμα της Αριστεράς και ο Οικοσοσιαλισμός (2013)

Στο συνέδριο του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς/ ΚΕΑ υιοθετήθηκε ο όρος Οικοσοσιαλισμός.  Τα κόμματα που στήριξαν την πρόταση που συγκέντρωση το 48% των ψήφων, έναντι 43% που ήταν κατά, είναι: ΣΥΡΙΖΑ ( Ελλάδα ), Bloco ( Πορτογαλία ), Red -Green Alliance ( Δανία) και Die Linke ( Γερμανία ). Το 43%  των ψηφοφόρων ψήφισε κατά. 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Από τα ανωτέρω κατά τη γνώμη μου προκύπτει,  ότι  Ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει συναντίληψη για αρκετά θέματα δυνάμεων της Αριστεράς και της Οικολογίας. Στο Ευρωκοινοβούλιο επιπρόσθετα και δυνάμεων της Σοσιαλδημοκρατίας.

Β. Η Αριστερά και Οικολογία στην Ελλάδα

Β.1 Σε θεωρητικό επίπεδο 

Υπάρχουν δεκάδες αναφορές, εκδόσεις, ημερίδες κ.λπ για την Πολιτική Οικολογία και για την σύγκλιση των δύο χώρων. Επιλέγω ενδεικτικά ορισμένες από εκείνες που συμβάλλουν κατά τη γνώμη μου στο διάλογο και στη σύγκλιση δυνάμεων της Αριστεράς και της Οικολογίας: 

    1. “Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ”8, 2013. Έκδοση από το συμπόσιο της Σύρου αφιερωμένο στο +Νίκο Καίσαρη.

    2. «Πράσινη Πολιτική σκέψη»9, 2013. Έκδοση  και παρουσίαση: Πράσινο Ινστιτούτο.

    3. Διαλέξεις για την  Πολιτική Οικολογία 10 2013-14  (Ομάδα Πολιτικής Οικολογίας του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτικής Οικολογίας – ENTITLE. Υλοποιήθηκε  από το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστήμιου)

    4. Tadzio Müller and Alexis Passadakis: 20 Theses against green capitalism11 | 20 Θέσεις ενάντια στον Πράσινο Καπιταλισμό, 2013. Πηγή: Δίκτυο Ριζοσπαστικής Οικολογίας/ ΔΡΟ11 .

[Σημείωση: Οι ανωτέρω δημοσιεύσεις αναφέρονται στο 2013. Προφανώς υπάρχουν και άλλες μέσα στα δέκα χρόνια που πέρασαν. Στο κείμενο αυτό παρουσιάζω τις αναφορές που έγιναν σε προγενέστερο χρόνο, για να προβάλλω τη θέση ότι υπήρξαν θέσεις πριν από μια δεκαετία, για την αντικαπιταλιστική οικολογία και την οικολογική αριστερά]

Β.2 ΚΚΕ εσωτερικού, ΑΚΟΑ, Συνασπισμός της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας, ΣΥΡΙΖΑ και Οικολογία.

(δεν αναφέρομαι στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας/ ΚΚΕ γιατί δεν το αφορά η σύγκλιση με άλλες δυνάμεις της Αριστεράς και τις Οικολογίας).

Με βάση τα γνωστά σε μένα αρχεία, για πρώτη φορά που συμπεριλαμβάνεται ο όρος Οικολογία σε τίτλο κόμματος ή φορέα της Αριστεράς είναι η “Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά 12/ ΑΚΟΑ” και στη συνέχεια  στο  “Συνασπισμό της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας” ο οποίος στο λογότυπο του είχε τρεις σημαίες: Κόκκινο, Πράσινο και Μωβ.  Ο Συνασπισμός μετεξελίχθηκε σε ΣΥΡΙΖΑ και ο όρος Οικολογία απαλείφθηκε. 

Β.3 Πράσινοι – Οικολογία και Αριστερά.

Με βάση τα γνωστά σε μένα στοιχεία δεν υπήρξε κόμμα από τον Πράσινο και τον Οικολογικό χώρο ο όρος Αριστερά. Ωστόσο υπέρ της σύγκλισης δυνάμεων του Πράσινου Οικολογικού Χώρου με την Αριστερά υπήρχαν με αποκορύφωμα τη συνεργασία του Κόμματος “Οικολόγοι – Πράσινοι” με το ΣΥΡΙΖΑ, την εκλογή βουλευτών του και την υπουργοποίηση του Γιάννη Τσιρώνη.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Δεν είναι δυνατόν να επεκταθώ για την αιμορραγία και τις  αποχωρήσεις στελεχών από το κόμμα των Οικολόγων – Πρασίνων και τη δημιουργία νέων Πράσινων κομμάτων (Πράσινοι Αλληλεγγύη, ΠΡΑΣΙΝΟΙ).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ για το Β2, Β3: Ο Πράσινος/ Οικολογικός χώρος και ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ/ ΣΥΡΙΖΑ είχαν στον παρελθόν συνεργασία και άρα γνωρίζονται μεταξύ τους. Τα συμπεράσματα της συνεργασίας, τα προβλήματα κ.λπ. θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη σε οποιαδήποτε νέα προσπάθεια διαλόγου και κοινών δράσεων.

Β.4  Μέτωπο Ευρωπαϊκής Ρεαλιστικής Ανυπακοής/ ΜΕΡΑ25. Το κόμμα ΜΕΡΑ25 (σημειώνω όχι της Αριστεράς, αλλά της Ανυπακοής αρχικά που στη συνέχεια ατύπως έγινε της Αριστεράς) μεταξύ των άλλων δυνάμεων έχει στο χώρο του και δυνάμεις από τον Πράσινο χώρο.

Γ. Συνεργασία  Πρασίνων/ Οικολόγων και δυνάμεις της Αριστεράς για τις Ευρωεκλογές, αρχές Ιουνίου 2024.

Η συνεργασία για τις Ευρωεκλογές φαίνεται ότι είναι ευκολότερη υπόθεση απ’  ότι στις Εθνικές εκλογές (Γιατί; παρακάτω στο Δ).

Τα περισσότερα κόμματα και ομάδες της Αριστεράς των Πρασίνων/ Οικολόγων δεν βάζουν θέμα αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμφωνούν για τον εκδημοκρατισμό της, την απεξάρτηση από τις ΗΠΑ κ.λπ. Και την αναγκαιότητα να αντιμετωπιστεί ή να περιοριστεί η δύναμη της δεξιάς και της ακροδεξιάς, που με τα σημερινά δεδομένα φαίνεται ότι είναι η δεύτερη δύναμη στο Ευρωκοινοβούλιο, οι δε Σοσιαλδημοκράτες να υποχωρούν στην τρίτη θέση και η Ευρωπαϊκή Αριστερά να μειώνεται σημαντικά μετά τις διασπάσεις τους ΣΥΡΙΖΑ και του DELINKE στη Γερμανία.

[Ξαναδιάβασε Α2, Α2.1]

Επιπλέον των ανωτέρων υπάρχουν και σημαντικά ντοκουμέντα και κοινά μανιφέστα από προηγούμενες Ευρωεκλογές που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για συζήτηση και συνεργασία ειδικά για τις ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ του 2024.

Ένα τέτοιο ντοκουμέντο είναι η “Ύστατη Έκκληση 2014(13), της Ισπανίας την οποία αναφέρει ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, την προσυπογράφουν Κομμουνιστές, Ενωμένη Αριστερά, Podemos, Αντικαπιταλιστική Αριστερά, Οικοσοσιαλιστές, Αντιεξουσιαστές κ.α.

Επίσης προτείνω και το πιο πρόσφατο “Μανιφέστο για μια Βιώσιμη Ευρώπη για τους Πολίτες της ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΑΛΗΨΗΣ ΔΡΑΣΗΣ" (14), για τις προηγούμενες Ευρωεκλογές του 2019, το οποίο προσυπογράφουν 200 Περιβαλλοντικές ΜΚΟ.

Γ.1 Ένταξη σε πολιτική ομάδα του Ευρωκοινοβουλίου. 

Από την αρχή θα πρέπει να συμφωνηθεί σε ποια ομάδα του Ευρωκοινοβουλίου θα ενταχθεί το εκλογικό σχήμα, με την προϋπόθεση να  εκλέξει Ευρωβουλευτές. Δεν το θεωρώ μέγα πρόβλημα μιας και οι ομάδες των Πρασίνων και της Αριστεράς συμφωνούν σε πολλά θέματα.

Δ. Κοινές και Αντίθετες θέσεις των δύο χώρων στην Ελλάδα (Πράσινος/ Οικολογικός -  Αριστερός) | Η προοπτική συγκλίσεων και συνεργασιών σε εθνικό επίπεδο.

Για συγκεκριμένα και μεγάλα θέματα Οικολογικού χαρακτήρα οι δύο χώροι έχουν μέχρι σήμερα  αντίθετες θέσεις. Ενδεικτικά:

    1. Εξορύξεις υγρών καυσίμων 

    2. Κυνήγι

    3. Ανεμογεννήτριες 

    4. Ελληνικός Χρυσός

    5. Καύση 

    6. Εκτροφή γουνοφόρων ζώων

Τα ανωτέρω προβλήματα, σε συνδυασμό με εκείνα που έχουν προκύψει μεταξύ των δύο χώρων, αποτελούν σοβαρά αλλά όχι ανυπέρβλητα εμπόδια, για συζήτηση για κοινές δράσεις ή για τη συνεργασία και τη σύγκλιση των δυο χώρων, Πράσινου – Οικολογίας και Αριστεράς σε εθνικό επίπεδο. 

Η αναγκαιότητα να αντιμετωπιστεί η δεξιά και η ακροδεξιά στην Ελλάδα  δεν είναι από μόνη της αρκετή για την σύγκλιση των δύο χώρων. 

Χρειάζονται να αποσαφηνιστούν  και να επαναδιατυπωθούν οι θέσεις για εκείνα τα θέματα που υπάρχουν αντίθετες θέσεις.

Σε αυτό θα διευκολύνει αν έχει υπάρξει κάποια συμφωνία για τις Ευρωεκλογές.

Ε. ΤΕΛΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: 

Στο ερώτημα που θέτει ο Γιάννης Παρασκευόπουλος “αν υπάρχουν σήμερα προϋποθέσεις για κοκκινοπράσινο συμμαχικό σχήμα στην Ελλάδα;”   η απάντησή μου είναι:

    1. Ευρωεκλογές: Είναι εφικτή σε θεωρητικό επίπεδο η συνεργασία,  στα πρότυπα του Ισπανικού Sumar για την αντιμετώπιση της δεξιάς και της ακροδεξιάς για τις Ευρωεκλογές του 2024.

    2. Σε εθνικό επίπεδο: Μέχρι σήμερα υπάρχουν θέματα όπως οι εξορύξεις κ.λπ. (Δ) που δυσκολεύουν τη συνάντηση και τη συζήτηση, και πολύ περισσότερο τη σύγκλιση δυνάμεων των δύο χώρων. Ωστόσο ο ένας χώρος μπορεί να επηρεάσει τον άλλο, δηλαδή “οι πράσινοι  να γίνουν και λίγο  κόκκινοι  και οι κόκκινοι να γίνουν και λίγο πράσινοι”, να αρχίσουν να συνομιλούν μέσω ενός Δικτύου Διαλόγου και ενδεχομένως να δημιουργηθεί μια συναντίληψη και ένα αξιόπιστο κλίμα εμπιστοσύνης  που να επιτρέπει τη συνεργασία και   για κάποια θέματα με τα οποία κατά αρχάς συμφωνούν. 

Σημειώσεις – Παραπομπές

    1. Ο τίτλος που επέλεξα για την παρέμβαση μου, είναι επηρεασμένος από δύο άρθρα που ακολουθούν. Η λέξη “λίγο” που πρόσθεσα, αφορά τη συγκεκριμένη περίοδο που διανύουμε, έξι μήνες πριν τις Ευρωεκλογές (αρχές Ιουνίου 2024) και όχι την απορρόφηση του ενός σχηματισμού μέσα στον άλλον.  α) “Why Greens must be Red and Reds must be Green”  https://tinyurl.com/4uhr2p56  β) Michael Löwy:  Why Ecosocialism: For a Red-Green Future https://tinyurl.com/2c4ca7c7  (2018) 

 2. Κώστας Φωτεινάκης: Διαχειριστής του blog “ΟΙΚΟΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ - ECOSOCIALIST LEFT BLOG |  Κείμενα για την αντικαπιταλιστική Οικολογία και την Αριστερά. https://ecoleft.blogspot.com/  (2009 – 2023: 780 αναρτήσεις) 

3. Γιάννης Παρασκευόπουλος “Υπάρχουν προϋποθέσεις για ελληνικό Sumar;” https://tinyurl.com/v3787f9n  (7.12.2023) 

4. “ΕΟΡΑ - Ευρωπαϊκή Οικολογική Ριζοσπαστική Αριστερά: «Οικολογικά, μπροστά και Αριστερά» https://tinyurl.com/2tj2aa3t  (Νοέμβριος 2009).

5. Andre Gorz. Αντρέ Γκορτζ https://tinyurl.com/4su7msrc  

6. Γιούτα Ντίτφουρτ "Ζήσε άγρια και επικίνδυνα - Οι προοπτικές μιας ριζοσπαστικής Οικολογίας" | Jutta Ditfurth "Lebe wild und gefährlich - radikalökologische Perspektiven" https://tinyurl.com/mru4y6t9  

7. 7η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Αριστερών, Πρασίνων και Προοδευτικών Δυνάμεων https://tinyurl.com/56nw6zmy  (Νοέμβριος 2023). 

8. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ” https://tinyurl.com/bddjw4jb   

9. «Πράσινη Πολιτική σκέψη» με την παρουσία του συγγραφέα Άντριου Ντόμπσον, Πράσινο Ινστιτούτο, 2013. https://tinyurl.com/yjsdta9k  . https://tinyurl.com/676xvn9v  

10. Διαλέξεις για την  Πολιτικής Οικολογίας 2013-14  (Ομάδα Πολιτικής Οικολογίας του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτικής Οικολογίας – ENTITLE. Υλοποιήθηκε  από το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστήμιου) https://tinyurl.com/2nbs7mxz   

11. Tadzio Müller and Alexis Passadakis: 20 Theses against green capitalism | 20 Θέσεις ενάντια στον Πράσινο Καπιταλισμό, 2013. Πηγή: Δίκτυο Ριζοσπαστικής Οικολογίας/  ΔΡΟ https://tinyurl.com/2s7wcdxp 

12. Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά/ ΑΚΟΑ. https://tinyurl.com/yc6b6a52 

13. «Ύστατη έκκληση»: Ιστορικό μανιφέστο στην Ισπανία από την Αριστερά και τα κοινωνικά κινήματα http://tinyurl.com/5n78f3h7

14. “Μανιφέστο για μια Βιώσιμη Ευρώπη για τους Πολίτες της ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΑΛΗΨΗΣ ΔΡΑΣΗΣ”,  2019 https://tinyurl.com/56n6k5m2