Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΠΛΟΥΜΠΙΔΗ
Όταν κανείς επιχειρήσει να αποτιμήσει ιστορικά, και να τη συνδέσει με
την τρέχουσα πολιτική συγκυρία, την προσφορά του Νίκου Πλουμπίδη, δεν πρέπει να
υποπέσει στο σφάλμα να αναδείξει μόνο τις ψυχολογικές παραμέτρους που
προσδιόρισαν, σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένα αλλά και ενίοτε λανθασμένα, την
πρόσληψη της προσφοράς αυτής στη συλλογική μας μνήμη. Γιατί όταν μιλά κανείς
για τον Πλουμπίδη και τη δράση του οφείλει να τον αντιλαμβάνεται, όχι μονοδιάστατα
ως το τραγικό θύμα των συνεπειών του εμφυλίου, στόχο προσωπικής εμπάθειας ή αόριστα
μιας σταλινικής λογικής (του Ζαχαριάδη και των υποστηρικτών του), αλλά ως
παραγωγό πολιτικής, ως συντελεστή μιας στρατηγικής, ως κέντρο αντιπαράθεσης σε
μια συνολικότερη διαδικασία ανασύνταξης του μετεμφυλιακού πολιτικού λόγου και
δράσης της ελληνικής Αριστεράς. Σε αυτά εγγράφεται, και μέσω αυτών αποκτά
ιδιαίτερο νόημα, η φυσική αλλά και η απόπειρα ηθικής του εξόντωσης.
Με άλλα λόγια, η περιπέτεια του Πλουμπίδη, δεν πρέπει να παραδίνεται
στη συγκίνηση που γεννά. Γιατί ήταν μια
περιπέτεια έμπλεη πολιτικής που δεν περιορίζεται στο δικό του ιστορικό
παράδειγμα αλλά συνδέεται με μια ευρύτερη απαίτηση αναζήτησης μιας αριστερής στρατηγικής
αναγκαίας, στους γενικούς πολιτικούς της όρους, σε κάθε ενδεχόμενη περίοδο
έκτακτων συνθηκών στο πεδίο της ταξικής πάλης. Αυτός ακριβώς είναι και ο αποχρών
λόγος της επικαιρότητας της παρέμβασης Πλουμπίδη, γεγονός που την καθιστά ως
οδηγητικό μίτο εξαιρετικά χρήσιμη έναντι της σημερινής συγκυρίας.
Γιατί ο Πλουμπίδης, παρά το σύντομο διάστημα που έδρασε στη
μετεμφυλιακή περίοδο πριν συλληφθεί, κλήθηκε να σχεδιάσει την πολιτική της τότε
Αριστεράς υπό ιδιάζουσες συνθήκες, θέτοντας παρακαταθήκες καθοριστικές στην
εξέλιξη του πολιτικού της αγώνα, αυτές για τις οποίες υπέστη τη μήνι των
μηχανισμών εξουσίας τόσο στα πλαίσια του αστικού κράτους, όσο και στο εσωτερικό
του δικού του πολιτικού χώρου. Ήταν μια πολιτική παρέμβαση, ένα επίδικο
πολιτικό διακύβευμα, που προσδιόρισε, και αυτή ήταν η νίκη του Πλουμπίδη, όλες τις
διαδικασίες που ακολούθησαν μετά την εκτέλεσή του. Διαδικασίες που στοιχειοθετήθηκαν
τόσο από την επιτυχή πορεία της ΕΔΑ, την ταχύτατη ανασύνταξη των κοινωνικών
μετώπων της Αριστεράς όσο και από τις αλλεπάλληλες ήττες του αστικού καθεστώτος
στο θέμα του εκδημοκρατισμού της πολιτικής ζωής, ήττες που το υποχρέωσαν να
ανασυστήσει άρδην τους μηχανισμούς πολιτικής βίας του εμφυλίου με κατάληξη τη
χούντα των Συνταγματαρχών.
Πράγματι, αυτό που προσέφερε διαχρονικά στην Αριστερά ο Πλουμπίδης ήταν
η δυνατότητα να συγκροτεί τα πολιτικά της μέτωπα σε συνθήκες που απαιτούσαν εκτεταμένο
συντονισμό και ειδικούς χειρισμούς. Ειδικούς γιατί η Αριστερά είχε ηττηθεί και
κονιορτοποιηθεί πολιτικά στον εμφύλιο, είχε κατασυκοφαντηθεί και λοιδορηθεί,
είχε να αντιμετωπίσει τη διάρρηξη των σχέσεών της με το κοινωνικό σώμα, που εν
τω μέσω παρατεταμένης κατατρομοκράτησης λόγω των εκτελέσεων και των εκτοπίσεων
που συνεχίζονταν, αδυνατούσε να βρει τα πολιτικά του στηρίγματα. Κυρίως, όμως, οι
οπαδοί της Αριστεράς βίωναν μια εκτεταμένη πολιτική σύγχυση εξαιτίας της
απουσίας οιασδήποτε ανάληψης ευθυνών από μέρους της ηγεσίας της για τον εμφύλιο
και την κατάληξή του, όσο και λόγω της «διπλής» και πλήρως αντιφατικής πολιτικής της, που επιχειρούσε να συμβιβάσει
τη νόμιμη ύπαρξη με τη στρατηγική του «όπλου παρά πόδα».
