"Εμείς και η σοσιαλδημοκρατία"
Του Σπύρου Γεωργάτου
Οσο αιρετικό και αν ακούγεται, στην πραγματικότητα τα περισσότερα
αριστερά κόμματα -συμπεριλαμβανομένων πολλών από εκείνα που εξακολουθούν
να αυτο-αποκαλούνται «κομμουνιστικά»- έχουν σιωπηλά προσχωρήσει στις
θέσεις της Β’ Διεθνούς, δηλαδή της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας. Αν και ο
σοσιαλισμός παραμένει ένας οραματικός στόχος τους, τρία σημαντικά
στοιχεία διαφοροποιούν τη σύγχρονη Αριστερά από εκείνα τα κόμματα που
ακολουθούν ακόμα την παράδοση της Γ’ Διεθνούς.
Το πρώτο είναι η επιλογή της σταδιακής εξέλιξης του δεδομένου συστήματος μέσα στο συνεχές μεταρρύθμιση-ρήξη-ανατροπή και όχι η αλλαγή του με «κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων». Το δεύτερο είναι το όραμα ενός σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία, δηλαδή η διατήρηση του πολυκομματικού συστήματος και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Και το τρίτο στοιχείο είναι η επιλογή πολιτικής αυτο-οργάνωσης με πολυφωνία, μακριά από τα πρότυπα του «κόμματος νέου τύπου».
Έχοντας κάνει αυτές τις θεμελιώδεις επιλογές, η Αριστερά δεν δικαιούται να ορθώνει ένα αδιαπέραστο ιδεολογικό φράγμα απέναντι στη σοσιαλδημοκρατία. Το αντίθετο μάλιστα. Θα έπρεπε να τείνει προς τη γεφύρωση του ιστορικού σχίματος, που συνέβη πριν περίπου έναν αιώνα, και να επιδιώκει την ενοποίηση των δυνάμεων που αντιπροσωπεύουν την εργασία στον αγώνα που δίνουν για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους. Όλα αυτά, βέβαια, θα έπρεπε να συμβαίνουν αν ο ιστορικός χρόνος είχε παγώσει και η σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία είχε ακολουθήσει τα χνάρια της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας, όπως τη γνωρίσαμε στη Γερμανία, τη Γαλλία και αλλού. Αυτό, όμως, δεν συνέβη.
Το πρώτο είναι η επιλογή της σταδιακής εξέλιξης του δεδομένου συστήματος μέσα στο συνεχές μεταρρύθμιση-ρήξη-ανατροπή και όχι η αλλαγή του με «κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων». Το δεύτερο είναι το όραμα ενός σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία, δηλαδή η διατήρηση του πολυκομματικού συστήματος και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Και το τρίτο στοιχείο είναι η επιλογή πολιτικής αυτο-οργάνωσης με πολυφωνία, μακριά από τα πρότυπα του «κόμματος νέου τύπου».
Έχοντας κάνει αυτές τις θεμελιώδεις επιλογές, η Αριστερά δεν δικαιούται να ορθώνει ένα αδιαπέραστο ιδεολογικό φράγμα απέναντι στη σοσιαλδημοκρατία. Το αντίθετο μάλιστα. Θα έπρεπε να τείνει προς τη γεφύρωση του ιστορικού σχίματος, που συνέβη πριν περίπου έναν αιώνα, και να επιδιώκει την ενοποίηση των δυνάμεων που αντιπροσωπεύουν την εργασία στον αγώνα που δίνουν για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους. Όλα αυτά, βέβαια, θα έπρεπε να συμβαίνουν αν ο ιστορικός χρόνος είχε παγώσει και η σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία είχε ακολουθήσει τα χνάρια της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας, όπως τη γνωρίσαμε στη Γερμανία, τη Γαλλία και αλλού. Αυτό, όμως, δεν συνέβη.
Καιροσκοπικός χαρακτήρας
Η πολιτική που ακολουθούν τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σήμερα δεν
προσδιορίζεται πια με συγκεκριμένους προγραμματικούς και
ιδεολογικο-πολιτικούς όρους και έχει έντονο το στοιχείο του
καιροσκοπισμού. Για αυτό και οι επιμέρους εκφράσεις της διαφέρουν
παρασάγγας μεταξύ τους: Άλλο το Σοσιαλιστικό Κόμμα Πορτογαλίας, άλλο το
SPD, άλλο το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιταλίας. Ο καιροσκοπικός χαρακτήρας
της πολιτικής που ακολουθούν τα λεγόμενα «σοσιαλιστικά» ή «εργατικά»
κόμματα, δεν επιτρέπει στρατηγικές συγκλίσεις, γιατί κανείς δεν μπορεί
να προβάλει και να προεκτείνει τις σημερινές επιλογές τους στο μέλλοντα
χρόνο.