ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΣΧΟΛΙΑΖΕΙ Ο MICHALE LOWI ΕΔΩ
Reclaiming the Future
A Beginner’s Guide to Planning the Economy
By Simon Hannah
Foreword by John McDonnell
Ο Michael Löwy σχολιάζει το βιβλίο «Ανακτώντας το Μέλλον: Ένας Οδηγός για Αρχάριους στον Σχεδιασμό της Οικονομίας»
Ο Michael Löwy σχολιάζει το βιβλίο Reclaiming the Future. A Beginners Guide to Planning the Economy (Ανακτώντας το Μέλλον. Ένας Οδηγός για Αρχάριους για τον Σχεδιασμό της Οικονομίας), του Simon Hannah ( Λονδίνο, Pluto Press, 2024, 254 σελίδες)
Συγγραφέας, σοσιαλιστής ακτιβιστής και συνδικαλιστής, ο Simon Hannah κατάφερε σε αυτό το αξιοσημείωτο βιβλίο να παρουσιάσει μια πειστική επιχειρηματολογία υπέρ ενός δημοκρατικού οικοσοσιαλιστικού σχεδιασμού. Είναι αυτή η Ουτοπία; Ναι, αλλά βασισμένη σε μια νηφάλια και ρεαλιστική αξιολόγηση των αντιφάσεων του σημερινού κόσμου μας.
Το πρώτο από αυτά είναι φυσικά η δραματική αντίφαση μεταξύ της τυφλής λογικής του κεφαλαίου - ενός τέρατος που δημιουργήσαμε αλλά δεν μπορούμε να ελέγξουμε - και του φυσικού περιβάλλοντος. Η καπιταλιστική οικονομία καταστρέφει την οικολογική βάση της ίδιας μας της ύπαρξης, προκαλώντας μια ανεξέλεγκτη υπερθέρμανση του πλανήτη που απειλεί να θέσει τέλος στο ανθρώπινο είδος. (Αυτό το μέρος του επιχειρήματος θα έπρεπε να είχε αναπτυχθεί περισσότερο).
Πώς μπορούμε να διαλύσουμε αυτόν τον δυστοπικό εφιάλτη;
Ο αγώνας ενάντια στον καπιταλισμό πρέπει να γίνει ένα ευρύ κίνημα, που να μην περιορίζεται μόνο στους εργαζόμενους: είναι ένας πολιτικός αγώνας, που ξεπερνά τον χώρο εργασίας. Στόχος του είναι μια νέα, μετακαπιταλιστική κοινωνία, βασισμένη στον δημοκρατικό οικοσοσιαλιστικό σχεδιασμό: οι αποφάσεις για την παραγωγή και την κατανάλωση δεν θα αφεθούν στην «αγορά» - δηλαδή στον αόρατο λεβιάθαν του νόμου της αξίας - αλλά θα λαμβάνονται από τον ίδιο τον λαό, σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας. Όπως έγραψε κάποτε ο Μαρξ, το «είναι» θα υπερισχύσει του «έχειν»: οι καθολικές (δωρεάν) δημόσιες υπηρεσίες και ο ελεύθερος χρόνος θα αντικαταστήσουν την «ανάπτυξη» και τη συσσώρευση αγαθών. Και χάρη σε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για το κλίμα, μπορεί να ξεκινήσει η διαδικασία της απαλλαγής από τον άνθρακα και της αλλαγής ολόκληρης της δομής της οικονομίας.
Η αποτυχία του γραφειοκρατικού σχεδιασμού στην ΕΣΣΔ δεν αποτελεί επιχείρημα: εστιάζοντας στην παραγωγή, σε ανταγωνισμό με τη Δύση, αυτό το αντιδημοκρατικό παραγωγικό μοντέλο οδήγησε σε εκτεταμένες καταστροφές του περιβάλλοντος στη Σοβιετική Ένωση. Οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς στη Ρωσία και την Κίνα οδήγησαν τελικά στην επανεισαγωγή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Ο δημοκρατικός σοσιαλιστικός σχεδιασμός μπορεί να περιλαμβάνει έναν περιορισμένο ρόλο για τις συναλλαγές της αγοράς - τις επιλογές των καταναλωτών - αλλά όχι για τις επενδυτικές αποφάσεις, οι οποίες απαιτούν συνειδητό σχεδιασμό.
Ένα απόσπασμα της Γκρέτα Τούνμπεργκ ανοίγει το κεφάλαιο για τον οικοσοσιαλισμό και την αποανάπτυξη:
«Η κλιματική και οικολογική κρίση δεν μπορεί πλέον να λυθεί στο πλαίσιο των σημερινών πολιτικών και οικονομικών συστημάτων. Αυτό δεν είναι άποψη. Είναι απλώς απλά μαθηματικά».
Ένα ενδιαφέρον μαθηματικό σχήμα επεξηγεί αυτό το επιχείρημα: εκατό μεγάλες καπιταλιστικές εταιρείες ευθύνονται για το 71% του συνόλου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον πλανήτη. Οι δέκα κορυφαίοι ρυπαίνοντες είναι φυσικά όλες εταιρείες ορυκτών καυσίμων και πετροχημικών, όπως η China Coal, η Saudi Aramco, η ExxonMobil Corp., η Royal Dutch Shell, κ.λπ. Όπως είπε ο οικολόγος Michael Mann, επτάμισι δισεκατομμύρια άνθρωποι πρέπει να πληρώσουν το τίμημα της κλιματικής κρίσης, έτσι ώστε μερικές δεκάδες ρυπογόνα συμφέροντα να μπορέσουν να αποκομίσουν ρεκόρ κερδών. Οι καπιταλιστικές μέθοδοι για την «επίλυση του προβλήματος» - πίστωση άνθρακα, ανώτατο όριο και εμπόριο, κ.λπ. - απέτυχαν παταγωδώς στην αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Μέχρι τη δεκαετία του '90, οι σοσιαλιστές ήταν υπέρ της μαζικής επέκτασης των παραγωγικών δυνάμεων: η ιδεολογία του παραγωγισμού και της ανάπτυξης κυριαρχούσε καθ' όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Σήμερα, οι οικοσοσιαλιστές εγείρουν ολοένα και περισσότερο την ανάγκη για αποανάπτυξη, με μια επιλεκτική προσέγγιση: ορισμένες δραστηριότητες πρέπει να κατασταλούν ή να μειωθούν δραστικά. Για παράδειγμα: η εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, τα πετροχημικά, τα περιττά πλαστικά, η αποψίλωση των δασών, η μαζική βιομηχανική αλιεία, οι στρατιωτικές δαπάνες κ.λπ. Φυσικά, οι πολιτικές αποανάπτυξης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των φτωχότερων χωρών του Παγκόσμιου Νότου για καλύτερους δρόμους, ηλεκτρικό ρεύμα, περισσότερα σχολεία, βιολογικά τρόφιμα κ.λπ. Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι πρέπει να μιμηθούμε το σπάταλο καταναλωτικό πρότυπο των ιμπεριαλιστικών χωρών.
Το κάλεσμα για οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη βασίζεται σε μια έννοια ευτυχίας διαφορετική από την καπιταλιστική: ατελείωτη συσσώρευση καταναλωτικών αγαθών. Οικοσοσιαλιστική αφθονία σημαίνει την παραγωγή αξιών χρήσης για πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες και την ανάπτυξη καθολικών, δωρεάν δημόσιων υπηρεσιών. Αντί να κατέχουν όλο και περισσότερα αγαθά, οι άνθρωποι θα έχουν περισσότερο χρόνο να κάνουν πράγματα για τον εαυτό τους. Οι πραγματικές ανάγκες είναι αυτές που θα προκύψουν μετά την καταστολή της διαφήμισης (1,588 τρισεκατομμύρια το 2022) και την αντικατάστασή της από γνήσιες πληροφορίες που παρέχονται από ενώσεις καταναλωτών. Ο καπιταλιστικός παραγωγισμός σημαίνει «αγορά -φθηνά - και απόρριψη»: τα αγαθά είναι ανεπανόρθωτα και με προγραμματισμένη απαξίωση. Στον οικοσοσιαλισμό θα υπάρχουν λιγότερα αγαθά, αλλά θα είναι καλύτερης ποιότητας, ανθεκτικά και επισκευάσιμα. Αυτό θα καταστήσει δυνατή μια ουσιαστική αποανάπτυξη της κατανάλωσης ενέργειας και πρώτων υλών.
Στο συμπέρασμά του, ο Simon Hannah τονίζει ότι δεν μπορεί κανείς να αγωνίζεται απλώς για υψηλότερους μισθούς και κατανομή του πλούτου: χρειάζεται μια επαναστατική αλλαγή για να τεθεί τέλος στο καπιταλιστικό σύστημα. Αυτό θα απαιτήσει μαζική εκπαίδευση, κυρίως μέσω συλλογικών αγώνων. Είμαστε αναγκασμένοι από την καταστροφή του παρόντος να πιέσουμε για κάτι διαφορετικό: τον οικοσοσιαλισμό. Δεν θα είναι μια τέλεια κοινωνία, αλλά μια ορθολογική οικονομία βασισμένη στις ανθρώπινες αξίες: η αρχή ενός εντελώς νέου κόσμου.
Το «Ανακτώντας το μέλλον» είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο, που αξίζει να διαβαστεί ευρέως, και μια σημαντική συμβολή στις αυξανόμενες συζητήσεις σχετικά με τις μετακαπιταλιστικές εναλλακτικές λύσεις.
—
Το βιβλίο «Reclaiming the Future» διατίθεται σε βιβλιοπωλεία και απευθείας από τον εκδότη https://www.plutobooks.com/9780745350202/reclaiming-the-future/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου