Ο Μαρξ και ο Ένγκελς για τον άνθρωπο, την κοινωνία και τη φύση «Σάρκα, αίμα και εγκέφαλος, ανήκουμε στη φύση»

 

[Φωτ. Marx-Engels-Gesamtausgabe (MEGA) http://tinyurl.com/yn8hecaj]

Ο Μαρξ και ο Ένγκελς για τον άνθρωπο, την κοινωνία και τη φύση  «Σάρκα, αίμα και εγκέφαλος, ανήκουμε στη φύση»

Marx and Engels on ecology: ‘Flesh, blood and brain, we belong to nature’

Η συκοφαντία ότι ο μαρξισμός έχει λίγα να πει για το περιβάλλον συνεχίζεται. Στην πραγματικότητα, ο Καρλ Μαρξ και ο Φρέντερικ Ένγκελς αντιμετώπισαν αυτές τις ανησυχίες σχεδόν σε όλα όσα έγραψαν. Ακόμη και πριν επινοηθεί η λέξη οικολογία, τόνισαν επανειλημμένα την αχώριστη ενότητα της ανθρωπότητας/κοινωνίας με τη φύση, την εγγενή καταστροφικότητα του καπιταλισμού και την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού για την επιβίωση της γης.

Τα αποσπάσματα από έργα τους που ακολουθούν είναι μόνο μια μικρή επιλογή από τα γραπτά τους για το θέμα.

Ενότητα ανθρώπου και φύσης

Ο άνθρωπος ζει από τη φύση — δηλαδή, η φύση είναι το σώμα του— και πρέπει να διατηρεί έναν συνεχή διάλογο μαζί της, αν δεν θέλει να πεθάνει. Το να πούμε ότι η σωματική και ψυχική ζωή του ανθρώπου συνδέεται με τη φύση σημαίνει απλώς ότι η φύση συνδέεται με τον εαυτό της, γιατί ο άνθρωπος είναι μέρος της φύσης.

—Καρλ Μαρξ, Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα του 1844

Η γη ως εμπόρευμα

Το να κάνουμε τη γη αντικείμενο ξεπουλήματος- η γη που είναι η μοναδική μας και η πρώτη προϋπόθεση της ύπαρξής μας - ήταν το τελευταίο βήμα για να γίνει (η γη) αντικείμενο ξεπουλήματος. Ήταν και είναι μέχρι σήμερα μια ανηθικότητα που ξεπερνιέται μόνο από την ανηθικότητα της αυτοαποξένωσης. Και η αρχική ιδιοποίηση - η μονοπώληση της γης από λίγους, ο αποκλεισμός των υπολοίπων από αυτή που είναι η προϋπόθεση της ζωής τους - δεν αποδίδει τίποτα σε ανηθικότητα στο μεταγενέστερο λούσιμο της γης.

— Φρέντερικ Ένγκελς, Περιγράμματα μιας κριτικής της πολιτικής οικονομίας

Καταστροφή του εδάφους

Επιπλέον, όλη η πρόοδος στην καπιταλιστική γεωργία είναι μια πρόοδος στην τέχνη, όχι μόνο της ληστείας του εργάτη, αλλά της ληστείας του εδάφους. Όλη η πρόοδος στην αύξηση της γονιμότητας του εδάφους για μια δεδομένη στιγμή, είναι μια πρόοδος προς την καταστροφή των μόνιμων πηγών αυτής της γονιμότητας. Όσο περισσότερο μια χώρα ξεκινά την ανάπτυξή της στα θεμέλια της σύγχρονης βιομηχανίας, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, τόσο πιο γρήγορη είναι αυτή η διαδικασία καταστροφής. Ως εκ τούτου, η καπιταλιστική παραγωγή αναπτύσσει την τεχνολογία και το συνδυασμό των διαφόρων διαδικασιών σε ένα κοινωνικό σύνολο, μόνο με την απορρόφηση των αρχικών πηγών κάθε πλούτου - το έδαφος και τον εργάτη.

—Καρλ Μαρξ, Κεφάλαιο, Τόμος Πρώτος

Αποψίλωση των δασών

Η ανάπτυξη του πολιτισμού και της βιομηχανίας γενικότερα έχει φανεί σε τόσο ενεργητική καταστροφή των δασών που ό,τι κάνει αντίστροφα για τη διατήρηση και την αποκατάστασή τους φαίνεται απειροελάχιστα.

—Καρλ Μαρξ, Κεφάλαιο, τόμος δεύτερος

Περιβαλλοντική αδικία

Ακόμα και η ανάγκη για καθαρό αέρα παύει να είναι ανάγκη για τον εργαζόμενο. Ο άνθρωπος επιστρέφει για άλλη μια φορά στο να ζει σε μια σπηλιά, αλλά η σπηλιά είναι πλέον μολυσμένη από τη μεφίτικη (αποπνιχτική) και λοιμώδη πνοή του πολιτισμού. Επιπλέον, ο εργαζόμενος … πρέπει να πληρώσει για αυτό το νεκροτομείο. Μια κατοικία στο φως, την οποία ο Προμηθέας περιγράφει στον Αισχύλο ως ένα από τα μεγάλα δώρα μέσω των οποίων μεταμόρφωσε τους άγριους σε ανθρώπους, παύει να υπάρχει για τον εργάτη. Το φως, ο αέρας κ.λπ. — η πιο απλή καθαριότητα των ζώων — παύει να είναι ανάγκη για τον άνθρωπο. Η βρωμιά — αυτή η ρύπανση και η σήψη του ανθρώπου, τα λύματα (αυτή η λέξη πρέπει να γίνει κατανοητή με την κυριολεκτική της έννοια) του πολιτισμού — γίνεται στοιχείο της ζωής για αυτόν.

—Καρλ Μαρξ, Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα του 1844

Καπιταλιστική καταστροφή και σοσιαλιστική λύση

Εν ολίγοις, το ζώο χρησιμοποιεί απλώς την εξωτερική φύση και επιφέρει αλλαγές σε αυτήν απλώς με την παρουσία του. Ο άνθρωπος με τις αλλαγές του το κάνει να εξυπηρετεί τους σκοπούς του, να το κυριαρχεί . Αυτή είναι η τελική, ουσιαστική διάκριση μεταξύ ανθρώπου και άλλων ζώων, και για άλλη μια φορά είναι η εργασία που επιφέρει αυτή τη διάκριση.

Ας μην κολακευόμαστε, ωστόσο, πολύ λόγω της ανθρώπινης κατάκτησης της φύσης. Γιατί κάθε τέτοια κατάκτηση μας εκδικείται. Καθένα από αυτά, είναι αλήθεια, έχει στην πρώτη θέση τις συνέπειες στις οποίες υπολογίσαμε, αλλά στη δεύτερη και τρίτη θέση έχει αρκετά διαφορετικά, απρόβλεπτα αποτελέσματα που πολύ συχνά ακυρώνουν το πρώτο. Οι άνθρωποι που στη Μεσοποταμία, την Ελλάδα, τη Μικρά Ασία και αλλού κατέστρεψαν τα δάση για να αποκτήσουν καλλιεργήσιμη γη, δεν ονειρεύτηκαν ποτέ ότι έθεταν τη βάση για τη σημερινή κατεστραμμένη κατάσταση αυτών των χωρών, αφαιρώντας μαζί με τα δάση τα κέντρα συλλογής και δεξαμενές υγρασίας. Όταν, στις νότιες πλαγιές των βουνών, οι Ιταλοί των Άλπεων εξάντλησαν τα πευκοδάση που ήταν τόσο προσεκτικά λατρεμένα στις βόρειες πλαγιές, δεν είχαν ιδέα ότι με αυτόν τον τρόπο… στερούσαν έτσι τις ορεινές πηγές τους από νερό στο μεγαλύτερο μέρος του έτους, με αποτέλεσμα αυτοί να είναι σε θέση να χύνουν ακόμη πιο μανιώδεις πλημμυρικούς χειμάρρους στις πεδιάδες κατά τις περιόδους των βροχών. Όσοι διέδιδαν την πατάτα στην Ευρώπη δεν γνώριζαν ότι εξέδιδαν ταυτόχρονα τη νόσο του scrofula. Έτσι, σε κάθε βήμα μας υπενθυμίζεται ότι σε καμία περίπτωση δεν κυβερνάμε τη φύση σαν κατακτητές ενός ξένου λαού, όπως κάποιος που στέκεται έξω από τη φύση - αλλά ότι εμείς, με σάρκα, αίμα και εγκέφαλο, ανήκουμε στη φύση και υπάρχουμε ανάμεσά της , και ότι όλη μας η κυριαρχία σε αυτό συνίσταται στο γεγονός ότι έχουμε το πλεονέκτημα έναντι όλων των άλλων όντων να μπορούμε να γνωρίζουμε και να εφαρμόζουμε σωστά τους νόμους του.

Και, στην πραγματικότητα, κάθε μέρα που περνά μαθαίνουμε να κατανοούμε αυτούς τους νόμους πιο σωστά και να γνωρίζουμε τόσο τις πιο άμεσες όσο και τις πιο απομακρυσμένες συνέπειες της παρέμβασής μας στην παραδοσιακή πορεία της φύσης. Αλλά όσο περισσότερο συμβαίνει αυτό, τόσο περισσότερο οι άνθρωποι όχι μόνο θα αισθάνονται, αλλά και θα γνωρίζουν την ενότητά τους με τη φύση, και έτσι τόσο πιο αδύνατη θα γίνεται η παράλογη και αντιφυσική ιδέα μιας αντίφασης μεταξύ νου και ύλης, ανθρώπου και φύσης, ψυχής και σώμα. …

Αλλά αν χρειάστηκε ήδη κόπος χιλιάδων ετών για να μάθουμε σε κάποιο βαθμό να υπολογίζουμε τις πιο απομακρυσμένες φυσικές συνέπειες των πράξεών μας που στοχεύουν στην παραγωγή, είναι ακόμα πιο δύσκολο σε σχέση με τις πιο απομακρυσμένες κοινωνικές συνέπειες αυτών των πράξεων. . … Όταν στη συνέχεια ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική, δεν ήξερε ότι με αυτόν τον τρόπο έδινε νέα πνοή στη δουλεία, η οποία στην Ευρώπη είχε προ πολλού καταργηθεί, και ότι έθεσε τη βάση για την εμπορία σκλάβων των Νέγρων. … Αλλά ακόμη και σε αυτή τη σφαίρα, με μακρά και συχνά σκληρή εμπειρία και συλλέγοντας και αναλύοντας το ιστορικό υλικό, μαθαίνουμε σταδιακά να έχουμε μια σαφή εικόνα των έμμεσων, πιο απομακρυσμένων, κοινωνικών επιπτώσεων της παραγωγικής μας δραστηριότητας, και έτσι η δυνατότητα είναι μας επέτρεψε να κυριαρχήσουμε και να ελέγξουμε και αυτά τα αποτελέσματα.

Για να πραγματοποιηθεί αυτός ο έλεγχος απαιτεί κάτι περισσότερο από απλή γνώση. Απαιτεί μια πλήρη επανάσταση στον μέχρι τώρα υπάρχοντα τρόπο παραγωγής μας, και μαζί με αυτήν ολόκληρη τη σύγχρονη κοινωνική μας τάξη.

— Φρέντερικ Ένγκελς, Διαλεκτική της Φύσης

Αυτός ο κομμουνισμός, ως πλήρως ανεπτυγμένος νατουραλισμός, ισούται με τον ανθρωπισμό, και όπως ο πλήρως ανεπτυγμένος ουμανισμός ισούται με νατουραλισμό. Είναι η γνήσια επίλυση της σύγκρουσης μεταξύ ανθρώπου και φύσης και μεταξύ ανθρώπου και ανθρώπου… μεταξύ του ατόμου και του είδους. Ο κομμουνισμός είναι ο γρίφος της ιστορίας που λύθηκε.

—Καρλ Μαρξ, Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα του 1844

ΠΗΓΗ: Freedom Socialist Party http://tinyurl.com/4cpwf2eh

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Μέσω μεταφραστικής πλατφόρμας με ορισμένες μικρές παρεμβάσεις.