Ηλία Γιαννίρη "Τι κατάλαβα από τις εκλογές του Σεπτέμβρη 2015 - 8 συμπεράσματα και ένα επιμύθιο"

[Τα προγνωστικά στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ για το αποτέλεσα α) 1η στήλη όνομα β) 2η στήλη ΣΥΡΙΖΑ γ) 3η στήλη Ν.Δ]

Τι κατάλαβα από τις εκλογές του Σεπτέμβρη 2015

8 συμπεράσματα και ένα επιμύθιο

Του Ηλία Γιαννίρη
(Μέλος των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ - ΠΡΑΣΙΝΩΝ)

21-9-2015

1.

Σε όλη την προεκλογική περίοδο το θέμα της ατζέντας βασιζόταν στις δημοσκοπήσεις. Το ερώτημα που έθεταν στο ΣΥΡΙΖΑ ήταν «με ποιους θα συνεργαστείτε;». Μάλιστα, η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το ΠΟΤΑΜΙ, δήλωναν ότι θα είναι οι καλύτεροι συνεργάτες του ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι, δεν έγινε συζήτηση ουσίας για το χρέος, το ασφαλιστικό, την κοινωνική πολιτική, τη φορολογική πολιτική (λίστες, φοροδιαφυγή, λαθρεμπόριο, φορολογική δικαιοσύνη κλπ), την περιβαλλοντική πολιτική, την αναπτυξιακή πολιτική (ΕΣΠΑ-ΣΕΣ, πακέτο Γιούνκερ), την δικαιοσύνη, την παιδεία, την υγεία, τη νησιωτικότητα. Όλα αυτά οι βασικοί αντίπαλοι του ΣΥΡΙΖΑ τα θεωρούσαν προδιαγεγραμμένα από το μνημόνιο και μόνο. Με αυτή την τακτική αύξαναν τις συσπειρώσεις της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΠΟΤΑΜΙΟΥ.

Μετά τις εκλογές φάνηκε ότι το βασικό ερώτημα ολόκληρης της προεκλογικής περιόδου ήταν ΑΝΥΠΑΡΚΤΟ.

Συμπέρασμα: Οι δημοσκοπήσεις έστρωναν το χαλί και τα συστημικά κανάλια έκαναν ότι μπορούσαν για να πετάνε έξω από το γήπεδο την μπάλα οι αντίπαλοι του ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι δεν δόθηκε η δυνατότητα ούτε για απολογισμό, ούτε για να συζητηθεί το μόνο ουσιαστικό πρόγραμμα που υπήρχε, το εκτεταμένο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, 133 σελίδων. Οι κεντρώοι και αριστεροί ψηφοφόροι ψυχανεμίστηκαν ότι ο Τσίπρας έχει σχέδιο πλεύσης και ότι οι άλλοι δεν έχουν, αλλά απλά θέλουν να γυρίσουν τη χώρα πίσω στο δικό τους καθεστώς.

2.

Σε όλη την προεκλογική περίοδο όλοι οι αντίπαλοι του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριζαν ότι το 3^ο μνημόνιο είναι πολύ χειρότερο από τα δυο προηγούμενα. Μάλιστα, η αριστερά εκτός ΣΥΡΙΖΑ (ΚΚΕ, ΛΑΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ κλπ) μηδένιζαν τα όποια θετικά της συμφωνίας (μνημόνιο με ισοδύναμα, παραδοχή των δανειστών για το μη εξυπηρετήσιμο χρέος και δρομολόγηση αντιμετώπισής του, πακέτο Γιούνκερ), εστίαζαν μόνο στο 3^ο μνημόνιο και μιλούσαν για την καταστροφή της χώρας. Το πολιτικό κατεστημένο (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΠΟΤΑΜΙ) ήθελε να βάλει το ΣΥΡΙΖΑ σε συνεργασία μαζί του, όχι μόνο για τα ισοδύναμα του μνημονίου (συλλογικές διαπραγματεύσεις, φορολογία, δημόσια περιουσία, ασφαλιστικό κλπ) αλλά και για να υποστηρίξει το θεσμικό, διοικητικό, οικονομικό και μιντιακό καθεστώς των προηγούμενων 40 χρόνων (τουλάχιστον). Οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ δεν έπεσαν στην παγίδα να εξωραϊζουν το 3^ο μνημόνιο και προσπαθούσαν να δώσουν το ευρύτερο πλαίσιο της συμφωνίας, την ανάγκη εκσυγχρονισμού και δικαιοσύνης (κοινωνικής, φορολογικής κλπ)  και τις αλλαγές που φέρνει ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρώπη. Αναγκαστικά η προεκλογική συζήτηση δεν έγινε για το σύνολο των πολιτικών της τετραετίας, για τις προτάσεις των άλλων κομμάτων αλλά μόνο για το 3^ο μνημόνιο.   

Συμπέρασμα: Εκτός από το ΣΥΡΙΖΑ που είχε προτάσεις και γραμμή πλεύσης τετραετίας, ΟΛΑ τα άλλα κόμματα δεν είχαν προτάσεις για την τετραετία. Αυτό έγινε αντιληπτό από τους ψηφοφόρους. 

3.

Σε όλη την προεκλογική περίοδο υποβαθμίστηκαν τα σαφή δείγματα γραφής για την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ σε διάφορους τομείς. Αντίθετα ΟΛΟΙ υποστήριζαν ότι «Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε τίποτε». Μάλιστα, υποβάθμιζαν συστηματικά εκείνα τα ζητήματα πολιτικής που έβγαιναν στην επικαιρότητα (μεταναστευτικό, παιδεία, επαναπροσλήψεις απολυμένων, διαθεσιμότητες, κοινωνική πολιτική για την ανθρωπιστική κρίση, άδειες καναλιών κλπ) ή τα διαστρέβλωναν. Ιδιαίτερα, τα συστημικά κόμματα και μίντια λύσαξαν στο σφυροκόπημα και την απαξίωση σημαντικών προσώπων, όπως το Βαρουφάκη, την Κωνσταντοπούλου, τον Κατρούγκαλο, τον Μπαλτά, τον ίδιο τον Τσίπρα. Και αμέσως μετά καλούσαν το ΣΥΡΙΖΑ σε συνεργασία γιατί αυτοί ξέρουν καλύτερα.

Συμπέρασμα:   Οι κεντρώοι και αριστεροί ψηφοφόροι διέκριναν την αδικία, αρνήθηκαν το μηδενισμό, και δυσπιστούσαν για τα συστημικά μίντια. Η προπαγάνδα δεν πέρασε, όπως έγινε και με το δημοψήφισμα, και κυριάρχησε η επιλογή της διαχείρισης της τετραετίας από το ΣΥΡΙΖΑ.

4.

Όλοι οι πολιτικοί αντίπαλοι του ΣΥΡΙΖΑ και τα συστημικά μίντια παρουσίαζαν το ΣΥΡΙΖΑ ως διαλυμένο κόμμα. Πρόβαλαν ιδιαίτερα και τη ΛΑΕ του Λαφαζάνη. Πολλοί ψηφοφόροι, κυρίως νεολαίοι, αποτραβήχτηκαν και δεν πήγαν να ψηφίσουν. Έτσι η αποχή ήταν πολύ μεγάλη. Η συμμετοχή του 63,62 % στις εκλογές του Γενάρη 2015 έπεσε στο 56,57 % το Σεπτέμβρη, δηλαδή έπεσε κατά 7% (-378.000). Μερικοί, νεολαίοι κυρίως, ψήφισαν για πλάκα τον Λεβέντη (75.000 νέοι ψήφοι), θέλοντας να εκφράσουν έτσι τη δυσαρέσκειά τους προς την πολιτική.

Συμπέρασμα: Υπήρξε ένα «μούδιασμα» στις δυνάμεις της αριστεράς αλλά και σε όλη την κοινωνία μετά την αποχώρηση Λαφαζάνη, που όμως τις τελευταίες προεκλογικές μέρες καλύφθηκε από το ΣΥΡΙΖΑ. Η μεγάλη αποχή σχετιζόταν με το ΣΥΡΙΖΑ χωρίς όμως να ταυτίζεται με τους ψηφοφόρους του που απείχαν, καθώς ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, κυρίως νέοι, που δεν ανήκουν στην αριστερά, αισθάνθηκαν απέχθεια για τις εκλογές μετά την υπογραφή του 3^ου μνημονίου. Πολλοί ψηφοφόροι, κυρίως νέοι, απείχαν και βρίσκονται σε στάση αναμονής περιμένοντας να δουν τι θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ μέσα στην τετραετία.

5.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε 320.074 ψήφους. Το άθροισμα ψήφων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς είναι 255.721. Η ΛΑΕ, το  ΕΠΑΜ και η ΟΑΚΚΕ, που δεν είχαν κατεβεί το Γενάρη 2015, πήραν αντίστοιχα  154.716, 41.509 και 2.257 ψήφους. Άλλα κόμματα που είχαν ξανακατέβει στις εκλογές του Γενάρη 2015 είχαν μικρές διαφορές: ΑΝΤΑΡΣΥΑ +6.440, ΚΚΕΜΛ-ΜΛΚΚΕ +935, ΟΚΔΕ +1.067. Συνολικά η εξωκοινοβουλευτική αριστερά μεταξύ Γενάρη και Σεπτέμβρη 2015 συγκέντρωσε επιπλέον 207.751 ψήφους. Πολλές από αυτές τις ψήφους πιθανότατα προέρχονται από τις απώλειες του ΣΥΡΙΖΑ. Λείπουν όπως ακόμη  112.323 ψήφοι από το ΣΥΡΙΖΑ, που θα πρέπει να πήγαν πρωτίστως στην αποχή, κάτι που θα εξεταστεί παρακάτω.

Συμπέρασμα: Η ΛΑΕ δεν κατάφερε να προσελκύσει ψήφους από τα μικρότερα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα της αριστεράς, τα οποία τελικά αύξησαν ΟΛΑ τη δύναμή τους σε ψήφους.

 6.

Όλα τα μεγάλα κόμματα είχαν απώλειες λόγω της πτώσης της συμμετοχής κατά 7% μεταξύ Γενάρη και Σεπτέμβρη 2015. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε 320.074 ψήφους (Το 14,2% των ψήφων που είχε το Γενάρη 2015). Η ΝΔ έχασε 192.489 (11,2%). Η Χρυσή Αυγή 8.806 (2,2%). Το ΚΚΕ 37.723 (11,1%). το ΠΟΤΑΜΙ 151.758 (40,6%). Οι ΑΝΕΛ 93.260 (31,7%). Ακόμη και το ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ έχασε 130.456 ψήφους (27,6%) από το Γενάρη του 2015 αν αθροίσουμε το ΠΑΣΟΚ (289.469 ψήφοι), το ΚΙΔΗΣΟ (152.557) και τη ΔΗΜΑΡ-Πράσινοι (29.820).

Τις μεγαλύτερες απώλειες είχαν το ΠΟΤΑΜΙ (απώλεια του 40,6% των ψήφων), οι ΑΝΕΛ (31,7%) και το ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ (27,6%). Τις μικρότερες η Χρυσή Αυγή (2,2%).

Συμπέρασμα: Αυτή η σύγκριση δίνει μια τελείως διαφορετική ανάγνωση στα αποτελέσματα από την επικρατούσα, που κάνει αναφορά σε απώλειες μόνο του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ τόσο η ΝΔ όσο και το ΚΚΕ είχαν αντίστοιχου μεγέθους απώλειες. Αύξηση είχε μόνο η Ένωση Κεντρώων (+75.534 ψήφοι μεταξύ Γενάρη και Σεπτέμβρη 2015). Επίσης, η πρωτοεμφανιζόμενη ΛΑΕ συγκέντρωσε 155.242 ψήφους.

7.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κράτησε το ποσοστό του (πτώση μόνο 0,9%) αλλά είχε σε ψήφους απώλειες (14,2%) διπλάσιες της μείωσης της συμμετοχής στις εκλογές (7%). Οι 320.074 ψήφοι που έχασε πήγαν κατά το ήμισυ στη ΛΑΕ (155.242 ψήφοι) και το υπόλοιπο μισό (164.832) κυρίως στην αποχή (112.323) και δευτερευόντως σε μικρότερα κόμματα της αριστεράς εκτός της ΛΑΕ (52.509 ψήφοι).  Η γενική μείωση της συμμετοχής στις εκλογές ήταν, όπως προαναφέρθηκε, 378.000 ψήφοι.

Συμπέρασμα: Το μερίδιο του ΣΥΡΙΖΑ στην γενική αποχή των εκλογών ανέρχεται μόνο στο 30%. Όπως προαναφέρθηκε η μείωση της συμμετοχής σε αυτές τις εκλογές αφορά όλο το πολιτικό φάσμα της κοινωνίας, καθώς πέρασε  σε αρκετούς ψηφοφόρους, ιδιαίτερα στους νέους, η αντίληψη ότι όλοι ίδιοι είναι.

8.

Οι 155.242 ψήφοι του ΣΥΡΙΖΑ που πήγαν προς τη ΛΑΕ έδωσαν ένα ποσοστό 2,86%. Το ποσοστό αυτό είναι γνώριμο για την αριστερά και αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη πολιτική της αριστεράς. Αυτή της στείρας αντιπολιτευτικής αριστεράς που γενικά λέει ΟΧΙ, χωρίς να έχει σαφήνεια στις προτάσεις, αν έχει, οπότε οι ψηφοφόροι της έδιναν περίπου 3% για πολλά χρόνια. Αυτό είναι και το σώμα των παραδοσιακών αριστερών ψηφοφόρων, χωρίς δυνατότητα προσέλκυσης ψηφοφόρων από άλλους πολιτικούς χώρους.

Συμπέρασμα: Το «ΟΧΙ μέχρι να νικήσουμε» της ΛΑΕ θέλησε να πατήσει στο ΟΧΙ του πρόσφατου δημοψηφίσματος του 62%, και καλλιέργησε την ελπίδα στη ΛΑΕ ότι θα μπορούσε να πάρει ένα μεγάλο μέρος αυτού του 62%. Το ότι βρέθηκε αμέσως στο ποσοστό της τάξης του 3%  σημαίνει ότι η ΛΑΕ δεν μπόρεσε να βγει έξω από τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους της αριστεράς, παρ’ όλο που όλη σχεδόν η κοινωνία έδειξε ενδιαφέρον για το εγχείρημα Λαφαζάνη και την αντιμετώπιση της κρίσης με έξοδο από το ευρώ.

Τέλος, αλήθεια είναι ότι η ΛΑΕ συμπίεσε τα άλλα κόμματα της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς χωρίς όμως τελικά να μπορέσει να πάρει ψήφους και από αυτά, καθώς ΟΛΑ σημείωσαν μικρή ή μεγάλη αύξηση στον αριθμό των ψήφων τους, όπως προαναφέρθηκε.     

Επιμύθιο

Μπροστά μας ανοίγεται μια τετραετία δύσκολη, προκλητική και γεμάτη νέες δυνατότητες. Θεωρώ ότι κεντρικό ζητούμενο είναι οι κοινωνικές δυνάμεις κάθε τόπου να βρεθούν μαζί και να συνθέσουν προτάσεις «παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης» της περιοχής τους. Μια διαδικασία που θα πρέπει να γίνει από τα κάτω και να προχωράει προς τα πάνω, προς το πολιτικό επίπεδο. Από οικονομική άποψη τέτοιες προτάσεις θα πρέπει να συνδυαστούν τόσο με το νέο ΣΕΣ (ΕΣΠΑ 2015-2020) όσο και με τα 35 δις του πακέτου Γιουνκέρ.

Η ίδια η κοινωνία πρέπει να βρεθεί σε κίνηση για να γεφυρωθεί το χάσμα που υπάρχει στην Ελλάδα μεταξύ πολιτικής και κοινωνίας, που αφορά την λογική της «ανάθεσης» και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας που έχουμε σε μεγάλο βαθμό οι πολίτες- ψηφοφόροι απέναντι στη νέα κυβέρνηση. Η κυρίαρχη πεποίθηση είναι ότι εκλέξαμε το ΣΥΡΙΖΑ για να δούμε τι μπορεί να κάνει και αυτός, χωρίς να έχουμε «ματιά» για τον εαυτό μας και την κοινωνία μας, αλλά και τα χιλιάδες ώριμα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε και εμείς.

Το κοινωνικό έλλειμμα είναι μεγάλο καθώς έγιναν σε σύντομο χρονικό διάστημα πολιτικές αλλαγές και κυβέρνηση της αριστεράς το Γενάρη και τώρα, χωρίς να έχουν προηγηθεί αλλαγές στην ίδια την κοινωνία που να προετοίμαζαν την κυριαρχία μιας κυβέρνησης της αριστεράς. Ούτε στην αυτοδιοίκηση (εκλογές 2014) ούτε σε μεγάλους συλλογικούς χώρους ούτε στην καθημερινότητα οι τοπικές κοινωνικές δυνάμεις βρέθηκαν στην πρωτοπορία των ιδεών και των προτάσεων και της κοινής δράσης υπογραμμίζοντας το κοινωνικό έλλειμμα, το έλλειμμα του κοινωνικού κεφαλαίου. Υπάρχουν όμως σημαντικές διάσπαρτες πρωτοβουλίες, κυρίως από νέους αγωνιστές, κοινωνικά ιατρεία και παντοπωλεία, συλλογικές επιχειρήσεις, πρωτοποριακές εφαρμογές, υποστήριξη όσων πλήττονται από την ανθρωπιστική κρίση, υποστήριξη των προσφύγων που δείχνουν ότι οι κοινωνικές δυνάμεις είναι ενεργές.

Τώρα πρέπει να ανασκουμπωθούμε και να σκεφτούμε, να συσκεφτούμε, να συνεργαστούμε, να χαράξουμε πολιτικές και να δουλέψουμε και για το μικρό και για το μεγάλο.

Ηλίας Γιαννίρης
Μέλος των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ - ΠΡΑΣΙΝΩΝ