Κώστας Φωτενάκης: Για τους μετανάστες, το ρατσισμό και το φασισμό | Μια οικολογική προσέγγιση

[... οι κοινωνίες εκείνες που έχουν ποικιλομορφία – «Κοινωνική βιοποικιλότητα»  θα μπορούσε να είναι ο πολιτικός όρος -   αυτές οι κοινωνίες μπορεί να προοδεύσουν και να αντιμετωπίσουν τις ρατσιστικές και φασιστικές ιδεολογίες και πρακτικές....]

-----------

Φταίνε η μετανάστες για την ανεργία και τη διάλυση του κοινωνικού κράτους?

Καμία ανοχή στο ρατσισμό και το φασισμό

Του Κώστας Φωτεινάκη*

Το μεταναστευτικό είναι ένα πολύπλοκο κοινωνικό, πολιτικό ζήτημα που κατ΄ αρχάς, φαίνεται  και είναι,  αρκετά πολύπλοκο αλλά που η εξήγησή  και η αντιμετώπισή του είναι αρκετά απλή – με την προϋπόθεση ότι μιλάμε για μια αριστερή ή καλύτερα για μια ανθρώπινη, ουμανιστική προσέγγιση.

Υπάρχουν αρκετοί «μύθοι» για το μεταναστευτικό – ερευνητές και κοινωνιολόγοι έχουν καταγράψει έντεκα μύθους -   θα επικεντρώσω  όμως την παρέμβασή μου σε τέσσερις.

1^ος Μύθος «Είναι όλοι λαθρομετανάστες»

Η Aκροδεξιά, οι νεοφασίστες, οι νεοναζί αλλά και τα δύο μνημονιακά κόμματα αποκαλούν  «λαθρομετανάστες»  όλους σχεδόν  τους αλλοδαπούς που ζουν σήμερα στην Ελλάδα. Θεωρούν ότι κανένας δεν μπορεί να θεωρηθεί νόμιμος γιατί όλοι αρχικά εισήλθαν παράνομα στη χώρα. Ο όρος «λαθρομετανάστες» είναι προσβλητικός, γιατί κανένας άνθρωπος δεν είναι «λαθραίος».

«Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων.»

Σύνταγμα της Ελλάδας, άρθρο 5

Καλούμαστε λοιπόν να υπερασπίσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των μεταναστών ανεξαρτήτως αν έχουν άδεια διαμονής στη χώρα μας ή όχι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα σύνορα είναι «κατασκευάσματα» των ανθρώπινων όντων. Τα ζώα και κυρίως τα μεταναστευτικά πουλιά «ταξιδεύουν» πάνω από βουνά και θάλασσες, σταματούν για να ξαποστάσουν σε υγροτόπους (έχουμε στα Δυτικά τη Λίμνη Κουμουνδούρου και το Βουρκάρι Μεγάρων) χωρίς άδεια παραμονής για να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Κάποια είδη όμως επιλέγουν να μείνουν μόνιμα γιατί αισθάνονται ασφάλεια και γιατί εξασφαλίζουν τη τροφή τους.

2^ος Μύθος «Δεν χωράνε άλλοι»

Οι μετανάστες δεν είναι 3 εκ. που διαδίδει η Χρυσή Αυγή, το ΛΑΟΣ για να τρομοκρατήσουν το λαό. Η απογραφή του 2011 έχει  καταγράψει 900.000 . [μπορεί να είναι και ελαφρά μεγαλύτερο από 900.000 αλλά σαφώς δεν είναι 3 εκ.]

Το ποσοστό επί του γενικού πληθυσμού  είναι 8,5-11%, και είναι πράγματι μεγαλύτερος ποσοστιαία από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που κινείται στο 6,6%.

Πρέπει όμως να λάβουμε υπόψη μας ότι ο αριθμός των αλλοδαπών στην Ελλάδα αυξάνεται –και μάλιστα σημαντικά– εξαιτίας του ότι η χώρα μας προχωρά με το σταγονόμετρο σε πολιτογραφήσεις, ακόμα και για αλλοδαπούς που ζουν και εργάζονται για πολλά χρόνια εδώ.

Ενδεικτικά: κατά την περίοδο 2000-2008 πολιτογραφήθηκαν στη χώρα μας 29.600 άτομα (σχεδόν αποκλειστικά ομογενείς),ενώ το ίδιο χρονικό διάστημα χώρες με τον ίδιο ή μικρότερο πληθυσμό σε σχέση με την Ελλάδα απένειμαν ιθαγένεια σε πολλαπλάσιο αριθμό: η Αυστρία απένειμε την ιθαγένεια σε 339.300 άτομα, η Σουηδία σε 334.700

και το Βέλγιο σε 266.400, μειώνοντας αισθητά τον αριθμό των αλλοδαπών στις χώρες αυτές.

Αν η Ελλάδα ακολουθούσε μια πολιτική ιθαγένειας πιο κοντινή στα ευρωπαϊκά δεδομένα, ο αριθμός των αλλοδαπών θα ήταν μικρότερος, ενώ θα προέκυπταν και πολλαπλά οφέλη από την καλύτερη ενσωμάτωση μεταναστών και μεταναστριών που ζουν εδώ και χρόνια στην Ελλάδα, ιδίως των παιδιών της δεύτερης γενιάς.

Στην οικολογία υπάρχει ο όρος «φέρουσα ικανότητα» ενός τόπου, δηλαδή η δυνατότητα που έχει μια περιοχή να φιλοξενήσει προσωρινά ή και μόνιμα ανθρώπους (ή ζώα) χωρίς να επηρεαστεί αρνητικά η ποιότητα ζωής των μόνιμων κατοίκων. Προσωπικά πιστεύω ότι η «φέρουσα ικανότητα» της Ελλάδας μπορεί να φιλοξενήσει προσωρινά ή μόνιμα αλλοδαπούς, μετανάστες.

3^ος Μύθος  «Έχουν έρθει εδώ και μας παίρνουν τις δουλειές» 

Αυτός ο ισχυρισμός συνδέεται με τον προηγούμενο μύθο «δεν χωράνε όλοι» και είναι κοινός για όλα τα ακροδεξιά κόμματα και νεοφασιστικά, νεοναζιστικά μορφώματα σε όλο τον κόσμο. «Οι ξένοι είναι υπεύθυνοι για την ανεργία» ισχυρίζονται και καλοπροαίρετοι άνθρωποι που δεν είναι ακροδεξιοί ή φασίστες, ξεχνώντας ή αδιαφορώντας για την μετανάστευση εκατομμυρίων Ελλήνων πριν από την κρίση και την αύξηση των αλλοδαπών στη χώρα μας.

Η μετανάστευση χιλιάδων νέων ελλήνων επιστημόνων  στις μέρες μας προφανώς και δεν έχει καμία σχέση με την παρουσία των μεταναστών. Αυτό όμως το αποσιωπά τόσο η ακροδεξιά όσο και τα «παπαγαλάκια» των ΜΜΕ.

Όσοι μετανάστες απασχολούνται στη χώρα μας είναι κυρίως σε  χειρονακτικές δουλειές τις οποίες απαξίωσαν οι Έλληνες. Μόνο στον τομέα της οικοδομής έχει καταγραφή σοβαρός ανταγωνισμός που έχει επιπτώσεις τόσο σε θέσεις εργασίας όσο και στο επίπεδο των μισθών.

Η ανεργία των Ελλήνων έχει σχέση  κυρίως με τη λιτότητα, τις απολύσεις στο δημόσιο τομέα, στο λουκέτο των καταστημάτων λόγω της κρίσης και όχι γιατί οι μετανάστες μας «παίρνουν τις δουλειές». Ποιος μπορεί να ισχυριστεί, χωρίς να γελοιοποιηθεί, ότι αν δεν είχαμε μετανάστες στη χώρα μας, η ανεργία θα ήταν της τάξης του 5 ή του 10%? Αντί για 30% που καταγράφεται στη χώρα μας (60% στους νέους)

4^ος μύθος  «Οι δικοί μας πατεράδες μετανάστευαν νόμιμα»

Ο ισχυρισμός αυτός θα μπορούσε να έχει βάση αν αναφέρεται στους πατεράδες μας

που μετανάστευσαν στη Γερμανία. Δεν ισχύει όμως για τους παππούδες μας που μετανάστευσαν στην Αμερική στις αρχές του 20ού αιώνα.

Ο όρος «λαθρομετανάστης» δεν είναι νέος, χρησιμοποιήθηκε, για να περιγράψει τη μαζική και απρογραμμάτιστη φυγή του ενός τετάρτου του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της χώρας (περίπου 400.000 άνθρωποι), κυρίως προς τις ΗΠΑ. Η αντιμετώπιση των ελλήνων μεταναστών στον «Νέο Κόσμο» δεν διαφέρει σημαντικά από την πιο εχθρική και ρατσιστική συμπεριφορά που αναπτύσσει σήμερα η Ακροδεξιά απέναντι στους μετανάστες από την Ασία και την Αφρική. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα εκείνης της εποχής, οι Έλληνες χαρακτηρίζονται «εγκληματικά στοιχεία». Οι τόποι διαμονής τους χαρακτηρίζονται τόποι μόλυνσης, ακριβώς όπως σήμερα κάποιοι χαρακτηρίζουν τους μετανάστες «υγειονομική βόμβα».

Παρατηρούμε τις ομοιότητες των μεταναστών που έρχονται σήμερα στην Ελλάδα με τους δικούς μας παππούδες. Είναι ίδιες οι συνθήκες φτώχειας που τους ώθησαν να κάνουν το «μεγάλο ταξίδι». Ίδιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν με τον νόμο κατά την εγκατάστασή τους στη νέα τους πατρίδα. Και είναι ίδιες οι απάνθρωπες αντιδράσεις των

ρατσιστών σε όλες τις εποχές.

Δύο αντιθετικές στρατηγικές για τη μετανάστευση

Η Ακροδεξιά ισχυρίζεται ότι η «μόνη ρεαλιστική» πολιτική απάντηση στη μετανάστευση είναι οι μαζικές απελάσεις και το «σφράγισμα των συνόρων». Η πολιτική αυτή είναι όχι μόνο απάνθρωπη, κοινωνικά καταστροφική (τόσο για τους αλλοδαπούς όσο και για τους Έλληνες), άδικη για τους χιλιάδες αλλοδαπούς που ζουν στη χώρα μας εδώ και πάρα πολλά χρόνια, αλλά και μη ρεαλιστική.

.Μια αριστερή πρόταση οφείλει να ξεκινάει με βάση  τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αξιοποίηση του άρθρου 5 του Συντάγματος. Όροι που πρέπει να συμπεριληφθούν σε αυτή την πρόταση είναι: νομιμοποίηση, καταγραφή, δίκαιη διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων ασύλου, ενσωμάτωση, ιθαγένεια, διεθνής συνεργασία.

Προφανώς και η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί  αποκλειστικά και μόνο σε εθνικό επίπεδο, καθώς η μετακίνηση πληθυσμών γίνεται σε μαζική κλίμακα και κατευθύνεται όχι σε μια συγκεκριμένη χώρα, αλλά προς την Ευρώπη. Το μεταναστευτικό ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί επαρκώς εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου.

Η  μετανάστευση θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχουν και οι συνθήκες που τη γεννούν (λ.χ. ανισοκατανομή πλούτου, φτώχεια, πόλεμοι.)

Οι άνθρωποι ως ένα μέρος του «ζωικού βασιλείου» συμπεριφέρονται όπως και τα ζώα, μεταναστεύουν όταν απειλείται ο «οικότοπός τους», δηλαδή η περιοχή που ζουν και αναπαράγονται

Καμία ανοχή στο φασισμό και στο ρατσισμό

Σήμερα όλοι μιλάμε για το ρατσισμό και το φασισμό, κυρίως ως άμυνα στην επίθεση και στην ενδυνάμωση της Χρυσής Αυγής αλλά και λόγω των επιθέσεων που δέχονται οι μετανάστες .

Χωρίς να θέλω να μειώσω την προσφορά των πολύμορφων αντιφασιστικών, αντιρατσιστικών κινήσεων και πρωτοβουλιών που αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια θα ήθελα να υπογραμμίσω τη σημαντική πολιτική και κοινωνική προσφορά που έχει κάνει το Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα με την καθιέρωση του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ, που αν δεν κάνω λάθος το έτος – ξεκίνησε το 1996 από το λόφο του Κολωνού (και μάλιστα χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα) και ως ένα βαθμό ήταν πρωτοπορία στο θέμα αυτό.Συνοπτικά κάποιες θέσεις για το φασισμό και το ρατσισμό:

v  Ο ρατσισμός τρέφει το φασισμό και αντίστροφα. Καμία αντιφασιστική πρωτοβουλία δεν πρέπει να αποσυνδέει το φασισμό με το ρατσισμό.

v  Ο αγώνας ενάντια στο φασισμό και το ρατσισμό δεν μπορεί να είναι αμυντικός. Δηλαδή να κάνουμε μια διαδήλωση ή να βγάζουμε μια ανακοίνωση μετά από επιθέσεις νεοφασιστών σε μετανάστες, αναρχικούς, κομμουνιστές κ.ά. αγωνιστές. – Θα πρέπει να διεξάγεται σε μόνιμη βάση και να διαπερνά οριζόντια όλες τις πολιτικές, ιστορικές, εκπαιδευτικές δράσεις.

v  Στο δίλλημα πως αντιμετωπίζουμε τους φασίστες η γνώμη μου είναι με όλα τα μέσα. Ιδεολογικά, πολιτικά, επιμορφωτικά αλλά και στο δρόμο μαζικά αν χρειαστεί.

v  Εκπαίδευση: Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που πραγματικά καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια να καταπολεμήσουν ρατσιστικές αντιλήψεις γονέων. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι εκπαιδευτικοί στο σύνολό τους – μπορεί να υπάρχουν και εξαιρέσεις - έχουν καταφέρει να εκπαιδεύσουν μεγάλα κύματα Ρωσοπόντιων, Αλβανών, Τσιγγάνων αλλά και αλλοδαπών χωρίς να έχουν προκύψει σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Δεν είναι λίγοι οι εκπαιδευτικοί που εκτός από το μάθημα συμβούλεψαν ή στήριξαν ολόκληρες οικογένειες και όχι μόνο τους μαθητές.

v  Οι τοπικοί φορείς, σύλλογοι, πρωτοβουλίες – επιτροπές και κινήσεις πολιτών, αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι, τοπικοαυτοδιοκητικά σχήματα που ενδιαφέρονται να αναπτύξουν αντιφασιστική, αντιρατσιστική δράση θα πρέπει να αναζητήσουν και να αναδείξουν ιστορικές αντιφασιστικές αναφορές, αγώνες, μνημεία κ.λπ των περιοχών τους. Στα Δυτικά έχουμε το Στρατόπεδο Χαϊδαρίου και το ΜΠΛΟΚ15, το Μπλόκο της Κοκκινιάς, τη σφαγή των 65 κατοίκων στη συνοικία του Αγίου Γεωργίου στο Αιγάλεω κλπ.

Δύο αποσπάσματα μεγάλων διανοουμένων:

Το ένα για το φασισμό: «Μια έκκληση γι’  αγώνα ενάντια στο φασισμό δε μπορεί να είναι τίμια αν δεν μιλάει για τις κοινωνικές συνθήκες που τον προκαλούν με ακρίβεια φυσικού φαινομένου…. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί πια να κάνει τη δουλειά του χωρίς ωμότητα….»

Μπέρλοτ Μπρεχτ (απόσπασμα από το άρθρο του ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ»

Το  άλλο για το ρατσισμό, τους μετανάστες με οικολογική προσέγγιση:

«Η επιβίωση ενός οικοσυστήματος εξαρτάται από τον πλούτο των ειδών που το αποτελούν ή, με άλλα λόγια, από το βαθμό ποικιλομορφίας όπως και από την ποικιλία σχέσεων συνεργασίας που αναπτύσσονται μεταξύ των ειδών.  Τα οικοσυστήματα της ερήμου καταρρέουν εύκολα ακριβώς γιατί  είναι φτωχά σε αριθμό ειδών. Αντίθετα, τα οικοσυστήματα που τα διακρίνει ένας υψηλός βαθμός πολυπλοκότητας, ποικιλομορφίας και συνεργασίας έχουν σαφώς μεγαλύτερη αντοχή».

Μάρεϊ Μπούκστιν (Κοινωνική Οικολογία)

Με άλλα λόγια οι κοινωνίες εκείνες που έχουν ποικιλομορφία – «Κοινωνική βιοποικιλότητα»  θα μπορούσε να είναι ο πολιτικός όρος -   αυτές οι κοινωνίες μπορεί να προοδεύσουν και να αντιμετωπίσουν τις ρατσιστικές και φασιστικές ιδεολογίες και πρακτικές.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το άρθρο είναι βασισμένο στην ομιλία που έκανα στην εκδήλωση που διοργάνωσε η «Κίνηση απελάστε το ρατσισμό – Δυτικά» με τίτλο «Φταίνε οι μετανάστες για την ανεργία, τη διάλυση του συστήματος υγείας; Φταίνε λοιπόν οι μετανάστες ή οι τράπεζες; Καμία ανοχή στο φασισμό και στο ρατσισμό», Αιγάλεω 28/2/2014

Κώστας Φωτεινάκης

Δημοτικός Σύμβουλος Χαϊδαρίου «Πολίτες σε Δράση -  Οικολόγοι Πράσινοι»

Συμμετέχω στο «Χαϊδάρι – Αντιφασιστικό ΜΠΛΟΚ15», στον ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ., στους ΦΙΛΟΥΣ της ΦΥΣΗΣ.

ΠΗΓΕΣ: 

-       Βασίλης Παπαστεργίου, Ελένη Τάκου, «Έντεκα μύθοι και περισσότερες αλήθειες», Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ Ελλάδας, 2014 [ * Το πρώτο θέμα για τους μετανάστες είναι σχεδόν αντιγραφή από το βιβλίο, εκτός από τις οικολογικές προσεγγίσεις]

-       Μάρεϊ Μπούκστιν, «Κοινωνική Οικολογία», Βιβλιοπέλαγος, 1992

-       Μπέρλοτ Μπρεχτ, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ», Στοχαστής, 1971