Nα σκεφτούμε τον κομμουνισμό από τα κάτω
Συνέντευξη με τον Τζόν Χόλογουεϊ
O Τζον Χόλογουεϊ, ακτιβιστής, συγγραφέας και καθηγητής κοινωνιολογίας στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Πουέμπλα στο Μεξικό, σε μια συνέντευξη για τη Μπολιβαριανή Επανάσταση, τους Ζαπατίσας, τα κινήματα της Αργεντινής και το Occupy.
- Τι νομίζετε ότι μας λέει η σημερινή καπιταλιστική κρίση για την φύση του κράτους και το μέλλον της προσανατολισμένης στο κράτος επαναστατικής δράσης;
-Νομίζω ότι ένα πράγμα που είναι εντυπωσιακό για την κατάσταση στη σημερινή κρίση, είναι πραγματικά ο βαθμός κλεισίματος. Δεν είναι ότι δεν το ξέραμε, αλλά νομίζω ότι είναι πολύ εντυπωσιακό πόσο το κράτος δεν ανταποκρίνεται στις κοινωνικές διαμαρτυρίες και στις διαδηλώσεις. Αυτό μπορούμε να το δούμε στην Ελλάδα και την Ισπανία με τις μαζικές διαμαρτυρίες, τόσο από την πιο παραδοσιακή Αριστερά όσο και από την πιο δημιουργική Αριστερά, αν θέλετε. Το κράτος απλά δεν ακούει: πηγαίνει μπροστά ούτως ή άλλως. Έτσι υποθέτω ότι ένα πράγμα που έχει γίνει σαφές από την κρίση σε όλο και περισσότερους ανθρώπους, είναι η απόσταση του κράτους από την κοινωνία, καθώς και ο βαθμός στον οποίο το κράτος εμπλέκεται στην κίνηση του χρήματος, έτσι ώστε το κράτος να χάνει το τράβηγμά του σε δύο κατευθύνσεις. Γίνεται όλο και πιο σαφές ότι σήμερα το κράτος είναι υποχρεωμένο να κάνει ότι είναι δυνατόν για να ικανοποιήσει τις αγορές χρήματος, και με αυτή την έννοια να εξασφαλιστεί η συσσώρευση του κεφαλαίου. Νομίζω ότι αυτό γίνεται πολύ πιο σαφές κατά τα τελευταία τέσσερα ή πέντε χρόνια. Και αν αυτό σημαίνει ότι το κράτος αρνείται απολύτως να ακούσει τις διαμαρτυρίες, αν αυτό σημαίνει να αφήσει τους ταραξίες να καίνε τις πόλεις, τότε ας είναι. Το πιο σημαντικό είναι πραγματικά οι αγορές χρήματος. Σκεφτείτε ότι στην Ελλάδα και μετά τις φοβερές διαδηλώσεις που έγιναν το 2011, το κράτος συνεχίζει απτόητο χωρίς να δίνει καμία σημασία στις κινητοποιήσεις. Νομίζω ότι είναι πολύ ενδιαφέρον και ενδεχομένως πολύ σημαντικό από την άποψη των μελλοντικών κατευθύνσεων, γιατί η δύναμη της έλξης του κράτους με επίκεντρο την πολιτική και τις διαμαρτυρίες εξαρτάται πραγματικά από την κατάσταση στην οποία υπάρχουν κάποια περιθώρια διαπραγμάτευσης με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και τους ανθρώπους που διαμαρτύρονται. Αν το κράτος θεωρεί ότι δεν υπάρχει πλέον κανένα περιθώριο για διαπραγμάτευση, ή απλά από συνήθεια λέει «δεν θα κάνω καμία απολύτως διαπραγμάτευση», τότε κλείνει τα περιθώρια για τις αριστερές πολιτικές με επίκεντρο το κράτος, και ωθεί τους ανθρώπους περισσότερο προς την ιδέα ότι το να προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα μέσα από το κράτος είναι απολύτως μάταιο. Έτσι, μπορούμε να ελπίζουμε ότι η μη προσανατολισμένη προς το κράτος πολιτική θα γίνεται όλο και πιο κοινή και διαδεδομένη σε όλη την κοινωνία.
- Αυτό ακριβώς δεν είναι ότι έχουμε δει για λίγο ήδη, ιδιαίτερα το 2011 με το κίνημα Occupy;
-Ναι, απολύτως, και σε όλο τον κόσμο. Ένα κλείσιμο του κράτους σημαίνει ότι δεν διαπραγματεύεται, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε είδους διαμαρτυρία ωθείται προς την ταραχή. Τι σημαίνει αυτό από την άποψη τού πώς μπορούμε να προχωρήσουμε, δεν είμαι απολύτως βέβαιος. Μπορεί να είναι μια πολύ παραγωγική και εποικοδομητική ανάπτυξη.
Η άρνηση και η δημιουργία
- Ως άρνηση;
-Ναι, ως άρνηση. Ως ένα είδος ολικής κατάρρευσης του παλαιού τρόπου αντιμετώπισης των πραγμάτων, ο οποίος έφερε ίσως μερικά μικρά οφέλη, αλλά πραγματικά δεν πήγε κανέναν παραπέρα. Νομίζω ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναγκάζονται να ανακαλύψουν εκ νέου την πολιτική τους ή να εφεύρουν πάλι τις ιδέες τους για την πολιτική, τόσο από την άποψη των διαμαρτυριών, αλλά και από την άποψη της δημιουργίας εναλλακτικών λύσεων. Αν το σύστημα δεν έχει χώρο για μας, αν το σύστημα αφήνει απλά το 50% των νέων ανέργων, αν οι κρατικές παροχές περικόπτονται, αν η πολιτεία αρνείται κατηγορηματικά να διαπραγματευτεί, αν η αστυνομία γίνει πιο καταπιεστική, τότε πιστεύω ότι δεν είμαστε υποχρεωμένοι μόνο να σκεφτούμε δημιουργικές μορφές διαμαρτυρίας, αλλά και τους τρόπους του πώς πραγματικά θα επιβιώσουμε και πώς θα δημιουργήσουμε πραγματικά εναλλακτικούς τρόπους διαβίωσης. Και αυτό το βλέπουμε πάρα πολύ στην Ισπανία και στην Ελλάδα, όπου τα πράγματα πάνε σε αυτή την κατεύθυνση. Νομίζω ότι αυτό που η κρίση μας λέει, επίσης, είναι ότι αυτός είναι ο τρόπος για να πάμε, αλλά ότι δεν έχουμε προχωρήσει αρκετά ακόμα. Δεν είμαστε ακόμη στην κατάσταση όπου μπορούμε να πούμε απλά «το κεφάλαιο να πάει στο διάβολο» και να επιβιώσουμε χωρίς αυτό. Αυτό είναι πραγματικά πρόβλημα. Αλλά νομίζω ότι αυτή είναι η κατεύθυνση που πρέπει να πάμε.
Οι ρωγμές βάση για μια νέα κοινωνία
- Οι ρωγμές στον καπιταλισμό φαίνεται να ανθούν σε περιόδους κρίσης. Το είδαμε αυτό στη λαϊκή εξέγερση στην Αργεντινή το 2001 - 2002, και το βλέπουμε στη Νότια Ευρώπη σήμερα. Υπάρχει τρόπος να διαιωνίσουμε αυτές τις ρωγμές πέρα από τις οικονομικά «δύσκολες εποχές»;
-Δεν ξέρω. Πρώτον δεν νομίζω κατ΄ ανάγκην ότι οι εποχές θα πάνε καλύτερα, και δεύτερον, δεν είμαι σίγουρος ότι θα πρέπει να ανησυχούμε πάρα πολύ για την διαιώνιση. Αν κοιτάξετε την Αργεντινή, υπήρξε σαφώς μια αίσθηση ότι τα πράγματα θα πήγαιναν καλύτερα. Όπως στην οικονομία όπου ανακτήθηκαν τα ποσοστά κέρδους, μια διαδικασία κατά την οποία πολλά από τα κινήματα του 2001 και του 2002 απορροφήθηκαν στο κράτος. Όμως τα προβλήματα προφανώς έχουν επανεμφανιστεί κάπου αλλού. Αν κοιτάξετε την Ισπανία και την Ελλάδα, πρώτον δεν υπάρχουν βραχυπρόθεσμες προοπτικές ότι τα πράγματα θα πάνε πολύ καλύτερα. Δεύτερον, αν πήγαιναν καλύτερα, τότε η κρίση θα προχωρούσε κάπου αλλού. Και η αναζήτηση εναλλακτικών τρόπων διαβίωσης συνεχίζεται…Νομίζω ότι υπάρχει μια συσσώρευση της εμπειρίας, καθώς επίσης και η συσσώρευση της αυξανόμενης συνειδητοποίησης που εξαπλώνεται από τη μία χώρα στην άλλη, ότι ο καπιταλισμός δεν λειτουργεί και ότι έχει σοβαρά προβλήματα. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι στην Ελλάδα κοιτάζουν την Αργεντινή και αναγνωρίζουν την σημασία των εμπειριών πριν από 10 χρόνια. Και νομίζω ότι οι άνθρωποι στην Αργεντινή, ακόμα και αν έχουν βελτιωθεί τα οικονομικά τους, κοιτάζουν την Ελλάδα και βλέπουν την αστάθεια του καπιταλισμού. Η αδυναμία του καπιταλισμού εμφανίζεται και πάλι σε κάποιο άλλο σημείο. Νομίζω υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση σε όλο τον κόσμο ότι ο καπιταλισμός δεν λειτουργεί. Υπάρχει μια αυξανόμενη πεποίθηση ότι οι ρωγμές ή οι «τρέλες» που δημιουργούμε, μπορούν πραγματικά να αποτελέσουν τη βάση για έναν νέο κόσμο και μια νέα κοινωνία, και μπορούν πραγματικά να είναι ο μόνος τρόπος προς τα εμπρός. Αυτό που δεν μου αρέσει για την ιδέα της διαιώνισης, είναι ότι υποδηλώνει μια ομαλή ανοδική πορεία. Δεν νομίζω ότι λειτουργεί έτσι. Περισσότερο είναι σαν μια κοινωνική ροή της εξέγερσης, κάτι που κινείται σε όλον τον κόσμο, με εκρήξεις σε ένα μέρος και στη συνέχεια κάπου αλλού. Αλλά πάντα υπάρχουν συνέχειες κάτω από τις ασυνέχειες. Πρέπει να σκεφτόμαστε με όρους κινημάτων που ταράζουν, κινημάτων που κοχλάζουν, αντί να σκεφτόμαστε ότι όλα εξαρτώνται από το κατά πόσον μπορούμε να διαιωνίσουμε το κίνημα σε ένα μέρος. Αν σκεφτούμε από την άποψη της διαιώνισης σε ένα μέρος, αυτό νομίζω ότι μπορεί να μας οδηγήσει είτε σε κάποια θεσμοθέτηση, η οποία δεν βοηθά, ή μπορεί να μας οδηγήσει σε μια αίσθηση της ήττας, πράγμα που δεν νομίζω ότι είναι σωστό.
Οι όροι της θεσμοθέτησης
- Μπορείτε να μου εξηγήσετε τι νομίζετε ότι είναι λάθος σχετικά με την θεσμοθέτηση; Έχετε εμπλακεί σε μια συζήτηση με τον Μάικλ Χαρτ για το θέμα αυτό, όπου η θέση των Χαρτ και Νέγκρι είναι ότι η θεσμοθέτηση αυτή καθαυτή δεν είναι ένα πρόβλημα, αρκεί να είναι μέρος ενός στοιχείου κίνησης, ή στοιχείο αυτοοργάνωσης της εξέγερσης. Ποια είναι η άποψή σας σχετικά με αυτό;
-Νομίζω ότι η θεσμοθέτηση δεν είναι απαραίτητα καταστροφική. Μπορεί να είναι ή μπορεί και να μην είναι, αλλά δεν θα πρέπει να επικεντρωθούμε σε αυτό, θα πρέπει να σκεφτόμαστε περισσότερο με την αντίληψη των κινημάτων. Ο κίνδυνος είναι να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε με τους όρους της θεσμοθέτησης στο σημείο στο οποίο τα κινήματα αρχίζουν να αποτυγχάνουν. Η θεσμοθέτηση μπορεί να είναι ένας τρόπος για την ζωή τους, αλλά στη συνέχεια μετατρέπεται σε κάτι το οποίο δεν είναι πολύ συναρπαστικό και ενδιαφέρον. Αν σκεφτόμαστε την θεσμοθέτηση από την άποψη των κομμάτων, πιστεύω ότι αυτό σίγουρα είναι επιβλαβές. Αυτό είναι ότι συμβαίνει στην Αργεντινή αυτή τη στιγμή. Αν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε ότι θα πρέπει να αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε για τις επόμενες εκλογές, με λίγη τύχη μπορούμε να κερδίσουμε το 1,5% των ψήφων, και ίσως μετά από πέντε χρόνια να κερδίσουμε το 4%, ή οτιδήποτε άλλο. Αν αρχίσουμε να πηγαίνουμε προς αυτή την κατεύθυνση νομίζω ότι αυτό είναι πραγματικά καταστροφικό. Είναι ένας τρόπος σύνδεσης των κινημάτων με την καταστροφική πλήξη της πολιτικής του κράτους. Αν δούμε την θεσμοθέτηση από την άποψη του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, τότε δεν κάνει πολύ κακό, αλλά νομίζω ότι δεν είναι εκεί πραγματικά η καρδιά των κινημάτων. Μπορεί να είναι χρήσιμο να υπάρχουν χώροι συνάντησης, και είναι σημαντικό να δημιουργούνται δεσμοί μεταξύ των κινημάτων σε διάφορα μέρη του κόσμου, γιατί πρέπει να ξεπεραστεί, σε πρακτικό επίπεδο, ο εθνικός προσανατολισμός των κινημάτων. Αλλά αυτό δεν γίνεται πραγματικά μέσα από τους θεσμούς.
-Αν κοιτάξουμε το απόλυτο παράδειγμα μιας θεσμοθετημένης επανάστασης, πρέπει να είναι το PRI (Partido Revolucionario Institucional) εδώ στο Μεξικό, ένα πολιτικό κόμμα που έχει μονοπωλήσει αποφασιστικά την κληρονομιά της μεξικανικής επανάστασης και που συνεχίζει αυτήν την επαναστατική μεθοδολογία για να νομιμοποιήσει τη διαφθορά του και τον αυταρχισμό του. Βλέπεις μια σύνδεση μεταξύ της «τέλειας δικτατορίας» του PRI, και της επικράτησης των αυτόνομων κινημάτων στο Μεξικό που προσπαθούν να οργανωθούν εκτός του κρατικού μηχανισμού;
-Ναι, νομίζω ότι υπάρχει κάποια σχέση. Όλη η ιστορία του PRI είναι για τους περισσότερους ανθρώπους η ιστορία της απαξίωσης του κράτους και της προσπάθειας να κάνουμε πράγματα μέσα από το κράτος. Υπάρχει μια αίσθηση ότι αν θέλετε να κάνετε κάτι διαφορετικό, αν θέλετε να αλλάξετε ριζικά την κοινωνία, αυτό φυσικά δεν θα γίνει μέσω του κράτους, γιατί αυτή είναι η σφαίρα της διαφθοράς. Υποθέτω ότι το PRI είναι η εξάντληση του κράτους με επίκεντρο την πολιτική.
Το κράτος και οι διαφορετικές κατευθύνσεις
- Όμως υπάρχουν και άλλοι που λένε «κοιτάξτε το Μπολιβαριανό πείραμα» στην Βενεζουέλα, και εξάρουν τον Τσάβες για την υποστήριξή του στη δημιουργία δεκάδων χιλιάδων συνεταιρισμών καθώς και των κοινοτικών συμβουλίων, υποστηρίζοντας ότι στην Μπολιβαριανή Επανάσταση την εξουσία την έχει πραγματικά η λαϊκή βάση. Σε ποιο βαθμό είναι δυνατόν να λειτουργήσει το κράτος ως μια ρωγμή μέσα στο σύστημα της καπιταλιστικής κυριαρχίας;
-Νομίζω ότι δεν δουλεύει. Νομίζω ότι όλα τα επαναστατικά κινήματα και όλες οι μετακινήσεις των ριζικών αλλαγών είναι βαθύτατα αντιφατικές. Είναι πολύ ενδιαφέρουν να δούμε την Βενεζουέλα, γιατί αφενός έχουμε ένα κίνημα με επίκεντρο το κράτος, αλλά από την άλλη πλευρά υπάρχουν πολλά αυθεντικά κινήματα που πραγματικά αποσκοπούν στην αλλαγή της κοινωνίας από τα κάτω, από τις γειτονιές. Νομίζω ότι ο Τσάβες είχε συνειδητοποιήσει αυτή την αντίφαση, και με πολλούς τρόπους έκανε μια γνήσια προσπάθεια να ενισχύσει το κίνημα από τα κάτω και να ενισχυθούν τα κοινοτικά συμβούλια. Αλλά όταν προσπαθείτε να προωθήσετε αυτό από τα πάνω, από το κράτος, αυτό φυσικά είναι αντιφατικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχει οδηγήσει πραγματικά στην ενίσχυση των κοινοτικών κινημάτων, μερικές φορές σε μεγάλη σύγκρουση με τις κρατικές δομές. Πιστεύω ότι η δύναμη του τσαβισμού με την πάροδο του χρόνου ήταν πραγματικά το να μην εξαρτάται τόσο πολύ από την κρατική οργάνωση, αλλά από την ισχύ αυτών των κοινοτικών κινημάτων. Οπότε όχι, δεν νομίζω ότι μπορείτε να σκεφτείτε το κράτος ως μια αντικαπιταλιστική ρωγμή, απλά και μόνο επειδή το κράτος είναι μια μορφή οργάνωσης που αποκλείει τους ανθρώπους. Είναι μια μορφή οργάνωσης που συνδυάζεται εύκολα με την αναπαραγωγή του κεφαλαίου και αντλεί τα έσοδά της από την συσσώρευση του κεφαλαίου. Νομίζω ότι ακόμα και σε εκείνες τις χώρες όπου το κίνημα για ριζικές αλλαγές κυριαρχείται από το κράτος, όπως στη Βενεζουέλα, τη Βολιβία ή ακόμα και την Κούβα σε κάποιο βαθμό, την ίδια στιγμή συνεχίζονται οι ωθήσεις να πάμε σε διαφορετικές κατευθύνσεις.
- Είχατε πάντα την άποψη αυτή σχετικά με την αδυναμία του κράτους με βάση την επαναστατική δράση;
-Νομίζω ότι ήταν πιθανώς πάντα η άποψή μου. Κατά κάποιο τρόπο πηγαίνει πίσω στις παλιές συζητήσεις σχετικά με το κράτος, τις συζητήσεις για την αναπαραγωγή του κράτους στη δεκαετία του 1970, όπου η έμφαση δόθηκε στην προσπάθεια να κατανοήσουμε το κράτος ως μια καπιταλιστική μορφή των κοινωνικών σχέσεων. Και αφού πάντα έχω ως δεδομένο ότι το κράτος είναι μια καπιταλιστική μορφή των κοινωνικών σχέσεων, τότε προφανώς δεν μπορώ να σκεφτώ ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το κράτος για να φέρουμε την επανάσταση. Πρέπει να σκεφτούμε από την άποψη της αντικατάστασης των μορφών οργάνωσης. Έτσι, με αυτή την έννοια, όταν ξεκίνησα να γράψω το «Να αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία», νόμιζα ότι έλεγα κάτι που ήταν πολύ προφανές. Νομίζω ότι αυτή ήταν πάντα η γνώμη μου, αλλά όταν ήρθα στο Μεξικό και έζησα την εξέγερση των Ζαπατίστας, όλο αυτό πήρε μια νέα μορφή, μια νέα ώθηση.
Η άσκηση της εξουσίας και ο αποκλεισμός των ανθρώπων
- Υπάρχει μια κριτική που εκφράζεται από «αμετανόητους μαρξιστές», ότι αν δεν καταλάβεις την εξουσία η εξουσία θα σε καταλάβει. Τι θα απαντούσατε σε μια τέτοια μορφή κριτικής;
-Νομίζω ότι αν πάρεις την εξουσία, η εξουσία σε καταλαμβάνει. Αυτό είναι πολύ απλό και άμεσο. Θέλω να πω ότι είναι πολύ δύσκολο να πάρεις θέσεις εξουσίας, τουλάχιστον, με την έννοια που συνήθως χρησιμοποιείται ως «δύναμη από τα πάνω». Αναπόφευκτα πέφτεις στις μορφές άσκησης της εξουσίας, αποκλεισμού των ανθρώπων, και αναπαραγωγής αυτού που ξεκίνησες να πολεμάς. Το έχουμε δει αυτό ξανά και ξανά. Αν λες «δεν πρόκειται να πάρω την εξουσία», υποθέτω ότι ένα από τα επιχειρήματα είναι ότι αν δεν πάρω την εξουσία, τότε θα την πάρουν οι πραγματικά κακοί άνθρωποι, δηλαδή με το να μην πάρουμε την εξουσία αφήνουμε ένα κενό. Νομίζω ότι αυτό δεν είναι αλήθεια: πρέπει να σκεφτούμε το «πώς» και όχι το «τι», να σκεφτούμε τον τρόπο να κάνουμε πράγματα. Ο αγώνας ενάντια στο κεφάλαιο και η προσπάθεια για να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο, είναι ένας αγώνας να δημιουργήσουμε ένα διαφορετικό «πώς», έναν διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων. Δεν έχει νόημα να λες ότι ο καλύτερος τρόπος για την επίτευξη αυτού του «πώς», είναι να κάνουμε τα πράγματα με τον τρόπο που απορρίπτουμε. Αυτό φαίνεται να είναι απόλυτη ανοησία. Αν πούμε ότι ο αγώνας είναι πραγματικά για να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό τρόπο για τα γίνονται τα πράγματα, και διαφορετικούς τρόπους να συνδέουμε το ένα με το άλλο, τότε δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό, και να κάνουμε τα πάντα για να αντισταθούμε στην επιβολή του «πώς», που έχουμε απορρίψει.
Δημιουργώντας τις δικές μας μορφές οργάνωσης
- Έχετε γράψει ότι η μετάβαση από τον καπιταλισμό στον μελλοντικό κόσμο είναι αναγκαστικά μια διαδικασία ρωγμών, όπως και η μετάβαση από την φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Αυτό αντιτίθεται άμεσα στην ορθόδοξη μαρξιστική άποψη ότι η επανάσταση είναι εξ ορισμού ένας έντονος μετασχηματισμός της κοινωνίας από τα πάνω προς τα κάτω, και ότι συμβαίνει σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Αν αυτή η παραδοσιακή άποψη για την επανάσταση είναι ξεπερασμένη, πώς θα χαρακτηρίζατε την διαδικασία των ρωγμών που την αντικαθιστά;
-Εκ πρώτης όψεως, η άποψη αυτή έρχεται σε αντίθεση με την παραδοσιακή άποψη ότι «παίρνουμε την εξουσία και φέρνουμε την κοινωνική αλλαγή από την κορυφή προς τα κάτω». Αλλά, στην πραγματικότητα, ακόμη και αυτό εξακολουθεί να είναι μια αντίληψη ρωγμών, γιατί υπήρχε η ιδέα ότι το κράτος ανταποκρίνεται στην κοινωνία, ότι συμπίπτουν, πράγμα βεβαίως που είναι ανοησία. Το κράτος και η κοινωνία δεν έχουν τα ίδια όρια. Δεδομένου ότι υπάρχουν περίπου 200 κράτη παγκοσμίως, και δεδομένου ότι δεν θα τα ανατρέψουμε όλα αυτά την ίδια ημέρα, ακόμα και αν θέλουμε να επικεντρωθούμε στην κρατική εξουσία, θα πρέπει να σκεφτούμε με όρους ρωγμών. Δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε τα κράτη ως σχετικές ρωγμές, φαίνεται γελοίο. Αυτό σημαίνει ότι προσπαθούμε να πάρουμε τον έλεγχο μιας μορφής οργάνωσης που κατασκευάστηκε για να προωθήσει την αναπαραγωγή του κεφαλαίου. Τα πάντα κατά τον τελευταίο αιώνα δείχνουν ότι αυτό δεν λειτουργεί.
Πρέπει να σκεφτούμε τις ρωγμές, αλλά από την άποψη των δικών μας μορφών οργάνωσης. Τα κράτη δεν βγάζουν νόημα. Έτσι, πρέπει να σκεφτόμαστε από την άποψη του «κάτι από τα κάτω», δημιουργώντας τις δικές μας μορφές οργάνωσης και αλληλεπίδρασης. Εμείς το κάνουμε στην κλίμακα που μπορούμε: μερικές φορές αυτό είναι μόνο ένα μικρό πράγμα, όπως αυτός ο κήπος που βρισκόμαστε τώρα. Μερικές φορές είναι κάτι μεγαλύτερο, όπως ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτείας των Τσιάπας που τώρα αυτοδιοικείται από τους Ζαπατίστας. Το ερώτημα γίνεται: πώς μπορούμε να προωθήσουμε την ενίσχυση αυτών των ρωγμών; Υπάρχει λοιπόν αυτή η ιδέα ότι η μετάβαση από την φεουδαρχία στον καπιταλισμό ήταν μια διαδικασία ρωγμών, αλλά ότι η μετακίνηση από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό ή τον σοσιαλισμό δεν μπορεί να είναι, και αυτό είναι σαφώς λάθος. Αν σκεφτούμε τον κομμουνισμό, ή την κοινωνία που θέλουμε να δημιουργήσουμε με βάση την αυτοδιάθεση, αυτό πρέπει να γίνει από τα κάτω και όχι από τις δομές που αρνούνται την ύπαρξή της. Αυτό συνεπάγεται μια διαδικασία ρωγμών σε δύο συνιστώσες, πράγμα που εκφράζεται πολύ καλά από τους Ζαπατίστας.
Πρώτα έρχεται το «Ya basta!, δεν μπορούμε να το δεχτούμε αυτό, όχι με όρους της επιβίωσης μας, αλλά από την άποψη της ψυχικής/πνευματικής υγείας μας. Αν αυτό συνεχιστεί θα σημάνει την καταστροφή της ανθρωπότητας. Πρέπει να αρχίσουμε τώρα να το σπάσουμε. Με αυτή την έννοια, η διαδικασία δεν είναι σταδιακή. Είναι εδώ και τώρα που πρέπει να δημιουργήσουμε κάτι άλλο. Αλλά τότε έρχεται το δεύτερο σύνθημα των Ζαπατίστας: «Εμείς προχωράμε, δεν τρέχουμε, γιατί πηγαίνουμε πολύ μακριά», μια αναγνώριση του γεγονότος ότι δεν είναι απλώς ζήτημα μεταμόρφωσης της κοινωνίας μέσα σε μια μέρα. Είναι ζήτημα δημιουργίας ενός νέου κόσμου.
Μετάφραση: Δημήτρης Γκιβίσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου