Το Οικολογικό Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ (τελικό)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ

ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

Το παρακάτω κείμενο θέσεων αποτελεί συλλογική επεξεργασία της θεματικής ομάδας Περιβάλλον – Οικολογία του ΣΥΡΙΖΑ. Κατατίθεται σε δημόσιο διάλογο και ως συμβολή στο πολιτικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ ενόψει των εκλογών του Ιουνίου 2012.

1.  Η οικολογική θεώρηση της κοινωνικής παραγωγής και της αναπτυξιακής διαδικασίας, σύμφωνα με μια στρατηγική συμβιωτικής προσέγγισης του ανθρώπου με τη φύση και τα άλλα έμβια όντα, αποτελεί υπερκείμενο πρόταγμα της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ.

2. Η ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής πρέπει να συνιστά κριτήριο κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας. Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ, από κοινού με άλλα αριστερά κόμματα και οικολογικά κινήματα στην Ευρώπη και διεθνώς, διεκδικεί μια φιλόδοξη, δίκαιη και δεσμευτική συμφωνία για την απόκρουση της κλιματικής αλλαγής με στόχο τη μείωση κατά 40% στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Μια συμφωνία που μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των λαών του κόσμου και να αποτελέσει απάντηση στην οικολογική και κοινωνική κρίση.

Οι αγορές ρύπων άνθρακα και οι άλλοι αγοραίοι μηχανισμοί που παρουσιάζονται ως προσπάθειες να δημιουργηθούν χρηματιστηριακές αξίες για τον άνθρακα που εξοικονομείται ή αποθηκεύεται, δεν είναι μόνο αναποτελεσματικές στη μείωση των εκπομπών αλλά ενισχύουν, επίσης, τις άνισες σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στις πλουσιότερες και τις φτωχότερες χώρες. Στόχος πρέπει να είναι η καθαρή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, κυρίως μέσω μέτρων προσαρμογής και μετριασμού, και όχι μέσω δημιουργίας νέων κερδοσκοπικών αγορών.

3. Οι διεθνείς δυνάμεις του κεφαλαίου και της αγοράς, λεηλατώντας τους φυσικούς πόρους και το περιβάλλον, καταστρέφουν τις προϋποθέσεις επιβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων και τον ίδιο τον πλανήτη. Από την προηγούμενη εποχή της αναιμικής περιβαλλοντικής προστασίας στην Ελλάδα, οδηγούμαστε, με τα μνημόνια, τους εφαρμοστικούς νόμους και τις πραξικοπηματικές ενέργειες των κυβερνήσεων Παπανδρέου και Παπαδήμου, σε δραματική περιβαλλοντική καταστροφή, εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και ιδιωτικοποίηση βασικών κοινών αγαθών όπως το νερό και η ενέργεια.

4. Το κυρίαρχο πρότυπο παραγωγής και κατανάλωσης, σε συνθήκες ακραίου νεοφιλελευθερισμού, αδυνατεί να καλύψει βασικές ανάγκες της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας και χρειάζεται ν’ αλλάξει ριζικά.

Οι συντηρητικές δυνάμεις και οι επιχειρηματικοί όμιλοι υπόσχονται επενδύσεις και ανάπτυξη πάνω στα ερείπια της κοινωνίας και της φύσης. Απέναντι στην ανάπτυξη που βασίζεται στη λεηλασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης εργασίας, που οδηγεί ταυτόχρονα σε περιβαλλοντική καταστροφή και σε μισθούς πείνας - κατάργηση εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ αντιπαραθέτει ένα ριζικά διαφορετικό παραγωγικό, κοινωνικό και οικολογικό σχέδιο ανάπτυξης. Το σχέδιο αυτό στηρίζεται στις τοπικές παραγωγικές δυνάμεις και τους πόρους κάθε περιοχής, επιδιώκει την ισορροπία και τη συνέργεια μεταξύ των τριών τομέων παραγωγής, διαφυλάσσει το περιβάλλον και επιτρέπει τη διανομή της παραγόμενης αξίας στο σύνολο του πληθυσμού. Για παράδειγμα, δεν χωροθετούμε ανεμογεννήτριες σε προστατευόμενες περιοχές και σε κλίμακα που επιβάλλουν τα επιχειρηματικά συμφέροντα, αντίθετα θα εκπονήσουμε ένα νέο χωροταξικό σχέδιο για τις ΑΠΕ και θα ενεργοποιήσουμε εγχώριες βιομηχανικές μονάδες - π.χ. τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά - για την κατασκευή τους.

5. Βασική προϋπόθεση για να ασκηθεί μια πολιτική διεξόδου από την κρίση με οικολογική προσέγγιση είναι η κατάργηση ή αναθεώρηση των νόμων που ψηφίστηκαν από τις μνημονιακές κυβερνήσεις.

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ υποστηρίζει την κατάργηση όλου του πλέγματος των καταστροφικών για το περιβάλλον νόμων αλλά και αυτών που εκποιούν τη δημόσια περιουσία και γενικότερα τη δημόσια γη. Ειδικότερα όσον αφορά τους νόμους που συνδέονται με το μνημόνιο :

· Κατάργηση του ν. 3986/2011 (εφαρμοστικός του μεσοπρόθεσμου προγράμματος) με τον οποίο ιδρύεται «ταμείο αξιοποίησης ιδιωτικής περιουσίας», μέσω του οποίου εκποιείται όλος ο πλούτος της χώρας : ΔΕΚΟ, ακίνητη περιουσία του δημοσίου, δικαιώματα εξόρυξης κ.α. Μαζί με την ιδιωτική εκποιείται και η δημόσια περιουσία του κράτους (αιγιαλός, δάση, αρχαιολογικοί χώροι, σπήλαια, περιοχές οικοανάπτυξης κ.α.), η οποία βάσει του Συντάγματος είναι αναπαλλοτρίωτη.

·  Κατάργηση των πάσης φύσης νεοφιλελεύθερων ιδιωτικών εταιριών του δημοσίου οι οποίες εκποιούν δημόσια περιουσία (ΚΕΔ, ΕΤΑ Α.Ε. κ.α.) και της σχετικής νομοθεσίας.

· Αποκατάσταση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων του ελληνικού κράτους επί της ακίνητης και μη περιουσίας του. Τα ακίνητα που εμπίπτουν στη δημόσια κτήση αλλά και άλλες οικολογικά ευαίσθητες περιοχές περιέρχονται ιδιοκτησιακά στο ΥΠΕΚΑ

·  Κατάργηση των διατάξεων του ν. 3986/2011 αλλά και του ν.3894/2010 (γνωστού ως fast track) που προβλέπουν την εκμετάλλευση της δημόσιας γης καθ’ υπέρβαση της περιβαλλοντικής, χωροταξικής και αρχαιολογικής νομοθεσίας.

·  Κατάργηση των διατάξεων του ν. 3986/2011 με τις οποίες παραχωρούνται αιγιαλοί και παραλίες για προσχώσεις προς ανοικοδόμηση (τύπου Ντουμπάι).

·  Κατάργηση της υφιστάμενης νομοθεσίας περί τουριστικών κατοικιών (νομοθεσία περί ΕΤΑ Α.Ε., Ειδικό Χωροταξικό για τον Τουρισμό επί υπουργίας Σουφλιά).

Με τη νομοθεσία αυτή κινδυνεύουν να εξαφανιστούν και τα τελευταία ίχνη του εναπομείναντος φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου της χώρας και να μεταφερθεί στη χώρα μας το οικοδομικό πρότυπο της Ισπανίας (φούσκα ακινήτων), το οποίο και έχει καταρρεύσει.

· Κατάργηση της νομοθετικής ρύθμισης (ν.4062/2012) περί αξιοποίησης του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού. Με τις ρυθμίσεις αυτές παραδίδεται στην άγρια ανάπτυξη έκταση 6.204 στρ. που περιλαμβάνει το πρώην αεροδρόμιο, όλη την παραλία Ελληνικού από τον Άλιμο έως τη Γλυφάδα αλλά και τον αιγιαλό και τον υποθαλάσσιο χώρο, καθώς προβλέπονται νέες εκτεταμένες προσχώσεις. Η έκταση αυτή παραχωρείται σε ελληνικά ή ξένα ιδιωτικά συμφέροντα προκειμένου να δομηθούν 3.760.000 τ.μ. κτηρίων, ύψους 16 μ. , στην παραλία., με χρήσεις τουριστικών εγκαταστάσεων, κτηρίων διασκέδασης, καζίνων, διοικητικών και εμπορικών κτηρίων, κατοικιών κ.λπ. Σε αντίθεση με αυτή την πολιτική, ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ υποστηρίζει τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου υψηλού πρασίνου, πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων.

· Κατάργηση των νομοθετικών ρυθμίσεων (ν.4014/2011), που παρακάμπτουν στην ουσία την περιβαλλοντική αδειοδότηση, με ανάθεση εκ των υστέρων σε ιδιώτες (αξιολόγηση ΜΠΕ, έγκριση περιβαλλοντικών όρων) και αναθέτουν, επίσης σε ιδιώτες ελεγκτές, τις τακτικές περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις.

· Κατάργηση των νομοθετικών ρυθμίσεων (ν. 4030/2011) με τις οποίες

α) παραχωρείται στον ιδιωτικό τομέα ο έλεγχος των αδειών δόμησης

β) παραδίδεται σε μεγάλους ενεργειακούς παίκτες, εγχώριους και ξένους, γη υψηλής

     παραγωγικότητας, θαλάσσια αιολικά πάρκα, λατομεία κ.α.

γ) επεκτείνεται η δυνατότητα δόμησης κτηρίων στις εκτός σχεδίου περιοχές

δ) επιτρέπεται η δόμηση αθλητικών και τουριστικών εγκαταστάσεων σε ποσοστό 20% σε δάση και δασικές εκτάσεις.

·  Κατάργηση των ρυθμίσεων του ν.4042/2012 που εξαιρούν από την υποχρέωση περιβαλλοντικής αδειοδότησης (κατά τη βούληση του εκάστοτε υπουργού) έργα ανάκτησης ή διάθεσης αποβλήτων, άρα και εργοστάσια καύσης απορριμμάτων.

· Κατάργηση των αποσπασματικών διατάξεων του ν.4042/2012, αλλά και άλλων νόμων που αποδυναμώνουν το πλαίσιο δασοπροστασίας.

·  Κατάργηση των διατάξεων του ν.4042/2012 που επιτρέπουν την εξαίρεση από την εισφορά σε γη, όσον αφορά τουριστικές εγκαταστάσεις.

6. Τα κινήματα για την οικολογία, το φυσικό και αστικό περιβάλλον έχουν θέσει, με ολοκληρωμένες προσεγγίσεις και σημαντικούς αγώνες, όλα τα μεγάλα θέματα που αποτελούν προγραμματικές προτεραιότητες του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ. Τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ μετέχουν σ’ αυτές τις υποδειγματικές συλλογικότητες, που εγκατέστησαν την οικολογική προβληματική στην ελληνική κοινωνία, ανέτρεψαν αρνητικές πολιτικές και κατέκτησαν οικολογικές θέσεις στη σύγκρουση με την εξουσία.

Θα βαδίσουμε σταθερά μαζί με τα κινήματα για το περιβάλλον και την οικολογία και θα συνεχίσουμε να δίνουμε από κοινού τη μάχη απέναντι στα κυρίαρχα οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα, για τη θεμελίωση του περιβαλλοντικού δικαίου, την ανατροπή του σημερινού παραγωγικού - καταναλωτικού προτύπου και την ισόρροπη, συμβατή με το περιβάλλον ανάπτυξη υπέρ της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας.

7. Αναφέρουμε επιγραμματικά τις θέσεις μας σε μεγάλες θεματικές ενότητες που συνιστούν τα προγραμματικά θεμέλια του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ.

7.1  Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Η ενέργεια είναι κοινό (δημόσιο) αγαθό

Κεντρικός στόχος της ενεργειακής πολιτικής είναι η εξοικονόμηση ενέργειας και η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, σε όλους τους τομείς - βιομηχανία, γεωργία, κτηριακός τομέας, μεταφορές, συγκοινωνίες κ.λπ., με αποτέλεσμα την αύξηση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας (μετατροπές και συντηρήσεις σε υφιστάμενα κτήρια, βιοκλιματικές αναπλάσεις σε δημόσιους χώρους, ηλιακοί συλλέκτες, διαλογή στην πηγή κ.λπ.), των θέσεων εργασίας και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παρακάτω μέτρα :

Πρόγραμμα εξοικονόμησης σε όλα τα δημόσια κτήρια με αξιοποίηση πόρων του ΕΣΠΑ, πολιτική κινήτρων για τους ιδιώτες, αντικινήτρων για τους μεγάλους καταναλωτές, εξοικονόμηση από τον φωτισμό δρόμων και δημόσιων χώρων, πριμοδότηση πυκνών δικτύων μαζικών μέσων μεταφοράς - ιδιαίτερα αυτών σταθερής τροχιάς - προώθηση μέσων εξοικονόμησης καυσίμων, άμεση εφαρμογή συστημάτων ανακύκλωσης, ευρύτατο πρόγραμμα ενημέρωσης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, κυρίως μέσω των σχολείων, των ΑΕΙ, της αυτοδιοίκησης και των ΜΜΕ.

Πέραν των παραπάνω, ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ δεσμεύεται να εκπονήσει ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα ενεργειακού σχεδιασμού για τη μείωση της παραγωγής από ορυκτά καύσιμα και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και για τη διείσδυση των ΑΠΕ, με στόχο τη ριζική διαφοροποίηση του ενεργειακού μοντέλου.

Οι βασικοί άξονες περιλαμβάνουν :

1. Σχεδιασμό της παραγωγής, της μεταφοράς και της διανομής ενέργειας σε εθνικό επίπεδο, ακολουθώντας τις βασικές κατευθύνσεις που προκύπτουν από τις διεθνείς συμφωνίες για την κλιματική αλλαγή.

2. Εξασφάλιση της επάρκειας παροχής του ελληνικού συστήματος καθώς και της ασφάλειας της μεταφοράς και της λειτουργίας του συστήματος ενέργειας. Η εξασφάλιση της παροχής ενέργειας σε όλο τον πληθυσμό είναι αδιαπραγμάτευτη δέσμευση του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ. Η επάρκεια μπορεί να βασιστεί σε μείγμα πηγών ενέργειας με βάση ένα μακροχρόνιο εθνικό σχέδιο, το οποίο θα προκρίνει τις ΑΠΕ ενώ θα λαμβάνει υπ' όψιν του την ανάγκη παροχής ενέργειας σε όλους τους κατοίκους της ελληνικής επικράτειας σε χαμηλές τιμές, ώστε η πρόσβαση στο κοινό αυτό αγαθό να είναι δεδομένη και αδιατάρακτη για όλους, με προτεραιότητα στους ανέργους, τους εργαζόμενους χαμηλού εισοδήματος και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ειδικότερα, το ζήτημα της τιμολόγησης της ενέργειας για οικιακούς καταναλωτές δεν πρέπει να καθορίζεται από τις αγορές αλλά από τις κοινωνικές προτεραιότητες.

3. Αξιοποίηση των τεχνολογικών και επιστημονικών δυνατοτήτων των εγχώριων ιδρυμάτων (πανεπιστήμια, πολυτεχνεία, δημόσιοι οργανισμοί, ερευνητικά κέντρα, ΔΕΚΟ) και εκπόνηση ενός μακροχρόνιου προγράμματος δημιουργίας στελεχών της δημόσιας διοίκησης και των θεσμών τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, με επαναπατρισμό νέων Ελλήνων επιστημόνων και τεχνικού προσωπικού από το εξωτερικό. Η ελληνική επιστημονική και τεχνική κοινότητα είναι σε θέση να αναπτύξει ένα σύγχρονο πρόγραμμα παραγωγικής ανασυγκρότησης για την ενέργεια και να δώσει ένα υπόδειγμα σε ολόκληρη την Ευρώπη.

4.  Συμμαχίες σε διεθνές επίπεδο με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και διεθνείς οργανισμούς που  προκρίνονται σε τεχνογνωσία και εμπειρία σε επιμέρους άξονες της ενεργειακής πολιτικής εντός και εκτός Ευρώπης, με στόχο τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την ενίσχυση της παραγωγικής ανασυγκρότησης του ενεργειακού παραγωγικού κλάδου. Επιμέρους εμπορικές συμφωνίες, με στόχο την εξασφάλιση χαμηλών ημών για τις πρώτες ύλες στη βάση αμοιβαίας συμφωνίας οικονομικής συνεργασίας.

5.  Ο σχεδιασμός για την ενέργεια καλείται να συνδυάσει διαφορετικές κλίμακες ανάπτυξης ΑΠΕ σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Σε αρμονία με τις κατευθυντήριες γραμμές για την αγροτική παραγωγή και την ενίσχυση του παραγωγικού ιστού στην ύπαιθρο, ο ενεργειακός σχεδιασμός μπορεί να περιλαμβάνει κίνητρα για ένα εθνικό πρόγραμμα ενεργοποίησης της κινητικότητας εργαζομένων και ανέργων από τα αστικά κέντρα προς την περιφέρεια. Στο πλαίσιο αυτό οι χρήσεις γης στην ύπαιθρο θα λαμβάνουν υπ’ όψιν την ανάγκη παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, όπου αυτό είναι δυνατό ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε επιμέρους γεωγραφικής περιοχής, την ανάγκη διαχείρισης και διανομής της παραγόμενης ενέργειας, αρχικά στο τοπικό επίπεδο, και παράλληλα την ανάγκη ενσωμάτωσης όλων των επιμέρους αποκεντρωμένων μονάδων παραγωγής στο εθνικό σύστημα ενέργειας. Παράλληλα, αποσκοπώντας στην υλοποίηση των στόχων για την κλιματική αλλαγή και τον οικολογικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και παραγωγικής δραστηριότητας, ο μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός θα περιλαμβάνει και θα λαμβάνει υπ' όψιν τις ανάγκες ανταλλαγής ενέργειας μεγάλης κλίμακας με γειτονικές χώρες καθώς και με το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς ενέργειας του οποίου αποτελεί βασικό και σημαντικότατο κόμβο.

Συνολικά προκρίνεται ένα  πρότυπο  ενεργειακής  αυτάρκειας,  ασφάλειας και  αποκεντρωμένης διαχείρισης :

Θεσμοθετούνται κανόνες χωροθέτησης των ΑΠΕ με προτεραιότητα τον δομημένο χώρο (οικισμοί, ΒΙΠΕ, κτήρια, αστικό περιβάλλον) και με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων, τη διαφύλαξη πολύτιμων φυσικών πόρων, όπως το νερό, τα δάση, η βιοποικιλότητα, η γόνιμη γη και το τοπίο.

Για την ισόρροπη και βιώσιμη αξιοποίηση των ΑΠΕ θα ληφθούν μέτρα όπως :

· Επιδότηση της μαζικής εγκατάστασης μικρής κλίμακας ΑΠΕ, από αυτοπαραγωγούς (οικιακοί καταναλωτές, γεωργοί, κτηνοτρόφοι, βιοτεχνίες, βιομηχανίες), συνεταιρισμούς, τοπικά συμβούλια και δήμους, με σκοπό την κάλυψη τοπικών αναγκών. Ενδεικτικά αναφέρουμε : εφαρμογές γεωθερμίας στα κτήρια, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες υφιστάμενων δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, μικρές Α/Γ, ενεργειακή αξιοποίηση βιοαερίου από καθαρή βιομάζα.

·  Επιδότηση της τοπικής αυτοδιοίκησης για τη δημιουργία μονάδων βιοαέριου, που θα προέρχεται από συστήματα διαλογής στην πηγή των οργανικών οικιακών καταλοίπων, των υπολειμμάτων κήπου και των αγροτοκτηνοτροφικών υπολειμμάτων με αξιοποίηση πόρων του ΕΣΠΑ.

·  Ακύρωση όλων των επεμβάσεων σε δάση.

· Ορισμός αντιτίμου για την κατάληψη δημόσιων εκτάσεων και εκμετάλλευσης πόρων (νερού, αιολικού δυναμικού, γης) από υφιστάμενες εγκαταστάσεις ΑΠΕ, για την αποκατάσταση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

·  Σταδιακή μείωση του ειδικού τιμολογίου αγοράς ρεύματος από ιδιωτικές εγκαταστάσεις ΑΠΕ με ειδική πρόβλεψη για τους μικρούς παραγωγούς. Έρευνα και ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ΑΠΕ, τεχνολογιών και συστημάτων τοπικής αποθήκευσης της ενέργειας που παράγεται από ηλιακά και αιολικά συστήματα.

· Ακύρωση του προγράμματος Ηelios που αποτελεί μια επιλογή με υψηλή οικονομική και τεχνική επισφάλεια, με δέσμευση ως και 200 χιλ. στρμ. γης.

· Ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας παραγωγής συστημάτων ΑΠΕ που σήμερα είναι σχεδόν εξ’ ολοκλήρου εισαγόμενα.

Στο πλαίσιο των θέσεών μας για μια βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη είμαστε αντίθετοι στα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα και στην εκτροπή του Αχελώου.

Είναι προφανές από όλα τα προηγούμενα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ είναι ριζικά αντίθετος στην πυρηνική ενέργεια και θα εργαστεί διεθνώς για να σταματήσει η χρήση της.

7.2  Εξορύξεις ορυκτών και μεταλλευμάτων

Η εξόρυξη ορυκτών και μεταλλευμάτων αποτέλεσε τα τελευταία χρόνια παράδειγμα προς αποφυγήν περιβαλλοντικής λεηλασίας, οικονομικού μαρασμού των τοπικών κοινωνιών και εκχώρησης δημόσιου πλούτου σε μεγαλοεπιχειρηματίες. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι η Οίτη (βωξίτης) και η Β.Α. Χαλκιδική (χρυσός), όπου ισχυρά τοπικά κινήματα ανέδειξαν όλες τις διαστάσεις αυτών των παρεμβάσεων, οι οποίες ονομάστηκαν κατ’ ευφημισμόν αναπτυξιακές. Οι εξορύξεις προκαλούν τεράστιες καταστροφές, λόγω μεγέθους και τεχνικών, στο περιβάλλον (δάση, δασικές εκτάσεις, προστατευμένες περιοχές, μόλυνση εδάφους, αέρα, νερών), είναι επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία και ανταγωνιστικές με δραστηριότητες όπως η γεωργία, η αλιεία, ο τουρισμός και άλλες που συγκροτούν ένα βιώσιμο, αναπτυξιακό πρότυπο για το σύνολο της τοπικής κοινωνίας. Οι θέσεις εργασίας είναι ελάχιστες και οι εξορύξεις αφήνουν, όπου γίνονται, κρανίου τόπους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ δεσμεύεται να υλοποιήσει τις θέσεις που μέχρι σήμερα έχει υποστηρίξει απέναντι στα τοπικά κινήματα για τις συγκεκριμένες δραστηριότητες. Γενικότερα, επειδή στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά και ποικίλα κοιτάσματα (και εμφανίσεις) ορυκτών, μεταλλευμάτων και ενεργειακών πεδίων, ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ θα θέσει ένα πλαίσιο για τον ορισμό των περιπτώσεων που επιτρέπονται εξορύξεις και των προϋποθέσεων που αυτές πρέπει να πληρούν ώστε να προστατεύονται οι φυσικοί πόροι και η ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών

Όσον αφορά τους υδρογονάνθρακες, που προβάλλονται από διάφορους κύκλους ως άμεση λύση για την έξοδο της χώρας από την κρίση, σχετικές επιλογές μπορεί να συζητηθούν μόνο εφ’ όσον εκπονηθεί συνολικό σχέδιο ερευνών (σεισμικές έρευνες, γεωτρήσεις, κ.λπ.) και οι αναγκαίες μελέτες που θα πρέπει να αξιολογηθούν κατάλληλα.

Η όποια αξιοποίηση των κοιτασμάτων, εφ’ όσον υπάρχουν, προϋποθέτει εκπόνηση εθνικού σχεδίου με συνεκτίμηση όλων των παραμέτρων : οικονομικών, γεωπολιτικών, ενεργειακών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών. Η διερεύνηση του θέματος είναι αντικείμενο του δημοσίου και δημόσιων επιστημονικών φορέων, με κοινωνικό έλεγχο και πλήρη διαφάνεια των αποτελεσμάτων.

7.3  Διαχείριση Απορριμμάτων

Το σημερινό αδιέξοδο στη διαχείριση των απορριμμάτων είναι αποτέλεσμα της υποβάθμισης ή ανυπαρξίας πολιτικών πρόληψης, μείωσης του όγκου τους και ανακύκλωσης, η οποία κυμαίνεται σε ποσοστό κάτω του 10% συνολικά στη χώρα μας. Η ανακύκλωση αστικών στερεών αποβλήτων, η οποία εφαρμόζεται σήμερα σε ποσοστό μέχρι και 85-90% σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, αποτελεί τη μόνη ενδεδειγμένη λύση που είναι περιβαλλοντικά φιλική, ασφαλής από κινδύνους ατυχημάτων, κοινωνικά επωφελής, χαμηλού κόστους και, ταυτόχρονα, ενδεικτική του πολιτισμού μιας κοινωνίας, ιδιαίτερα σε εποχή οικολογικής και οικονομικής κρίσης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ απορρίπτει την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των απορριμμάτων και τη λογική μιας τεχνικής αντιμετώπισης του θέματος. Ειδικότερα απορρίπτουμε την καύση, είτε με τη μορφή της απευθείας καύσης σύμμεικτων απορριμμάτων, είτε με τη μορφή της καύσης δευτερογενών καυσίμων (RDF - SRF), μετά από μηχανική - βιολογική επεξεργασία (π.χ. βιοξήρανση).

Η ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης επιβάλλει την παραγωγή μεγάλου όγκου απορριμμάτων, είναι αντίθετη στην ανακύκλωση, επιβλαβής για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία και έχει υψηλό οικονομικό κόστος (υπολογίζεται πενταπλάσιο του σημερινού) για τους πολίτες.

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ υποστηρίζει Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων και σχεδιασμό όλης της διαδικασίας από τα αιρετά περιφερειακά όργανα, για τις υποδομές και τις λειτουργίες σε επίπεδο περιφέρειας, και από τους δήμους για τις αντίστοιχες δημοτικές υποδομές και λειτουργίες.

Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαία η αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού και η ανακοπή της δημοπράτησης με ΣΔΙΤ έργων – όπως οι 4 μονάδες επεξεργασίας στην Αττική – που δεν είναι συμβατά με τη στρατηγική επιλογή της ανακύκλωσης.

Η αυτοδιοίκηση θα ενισχυθεί, με όλες τις απαραίτητες, χαμηλού κόστους και μεγάλης απόδοσης υποδομές, ώστε να προχωρήσει σε ολοκληρωμένες διαδικασίες ανακύκλωσης με τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, των εκπαιδευτικών φορέων και των κινημάτων που εφαρμόζουν έμπρακτα τις παραπάνω αρχές και συμβάλλουν στην αντίστοιχη αγωγή του πολίτη.

7.4   Χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός

        Νέος Οικοδομικός Κανονισμός

Η παραγωγική, οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση της χώρας δεν νοείται ανεξάρτητα από τη γεωγραφία των τόπων στους οποίους εγγράφεται, και αναπτύσσεται στο πλαίσιο ρύθμισης του χώρου σε πολλαπλά επίπεδα.

Η γενικευμένη απορρύθμιση ή ρύθμιση του χώρου ώστε να διασφαλίζεται ελευθερία κινήσεων στο μεγάλο κεφάλαιο, αποτέλεσε βασική συνιστώσα της μνημονιακής πολιτικής, παραβιάζοντας τις βασικές αρχές της ισόρροπης ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής προστασίας. Αποτυπώθηκε σε νόμους, που ήδη αναφέραμε, και σε άλλους με ειδικότερο περιεχόμενο.

Το Γενικό Χωροταξικό Σχέδιο επί υπουργίας Σουφλιά εκφράζει και θεσμοθετεί τις δομικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές παθογένειες του ελληνικού προτύπου ανάπτυξης, τον υπερσυγκεντρωτισμό της περιφέρειας Αττικής και την ανισομέρεια των παραγωγικών τομέων. Ενισχύει την πολιτική των μεγάλων οδικών αξόνων – μεγάλων έργων και τον τουρισμό των ξενοδοχειακών μονάδων χιλιάδων κλινών, με καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες.

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ θα καταργήσει το νόμο του Γενικού Χωροταξικού Σχεδίου και τους νόμους που αφορούν στα Ειδικά Χωροταξικά για τον Τουρισμό, τις ΑΠΕ και τη Βιομηχανία. Θα ενισχύσει τις καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ, των περιφερειών και των δήμων, ώστε να θέσουν σε εφαρμογή, να αναθεωρήσουν ή να προχωρήσουν σε εκπόνηση νέων σχεδίων ρύθμισης του χώρου στα διάφορα επίπεδα, στο πλαίσιο διεξόδου από την κρίση με παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ θα καταργήσει τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, ο οποίος προωθεί επιλογές «εκκαθαρίσεων» του υπάρχοντος οικιστικού αποθέματος, δηλαδή σπατάλη πόρων, αντί εκτεταμένων αναπλάσεων με ενεργοποίηση ανενεργών ιστορικών και σύγχρονων κτηρίων, που αναβαθμίζουν περιβαλλοντικά και από πλευράς κοινωνικών υποδομών τον αστικό χώρο. Η ανέγερση κτηρίων – ουρανοξυστών συνιστά αλλαγή παραδείγματος όσον αφορά την πολυλειτουργική ταυτότητα του αστικού ιστού και τη χωρική συνοχή των ελληνικών πόλεων. Ενισχύει τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες και τα ολιγοπωλιακά σχήματα σε βάρος ενός πλήθους επαγγελμάτων, αυτοαπασχολούμενων και μικρών επιχειρήσεων, που εργάζονται στον τομέα της οικοδομής και των έργων και μαστίζονται σήμερα από την ανεργία και την υποαπασχόληση. Ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός είναι ταυτόχρονα επιβλαβής για το περιβάλλον και ταξικός, καθώς πριμοδοτεί με συντελεστή δόμησης δυσανάλογα περισσότερο τις μεγάλες ιδιοκτησίες, φωτογραφίζοντας τις εταιρείες real – estate.

7.5 Δάση

Οι αλλεπάλληλες προσπάθειες των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ για συνταγματική αναθεώρηση του άρθρου 24 και οι συνεχείς αλλαγές της δασικής νομοθεσίας αποσταθεροποιούν και κάνουν δυσμενέστερο το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των δασών και των δασικών εκτάσεων.

Μεγάλες απειλές για τα δάση αποτελούν οι πυρκαγιές και η ερημοποίηση (10-15%), που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, καθώς και η παράνομη υλοτόμηση. Το δάσος είναι κοινό (δημόσιο) αγαθό, με ύψιστη οικολογική αξία, φορέας ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής και ταυτόχρονα αναπτυξιακός πόρος για τις τοπικές κοινωνίες, μέσα σε πλαίσια διαχείρισης συμβατά με την προστασία του (οικοτουρισμός, υλοτομία, κ.λπ.).

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ θα προχωρήσει σε ορισμό του δάσους και σαφές νομοθετικό πλαίσιο, που θα εγγυώνται την προστασία του. Βασικός φορέας δασικής πολιτικής είναι η Δασική Υπηρεσία - στην αρμοδιότητα της οποίας ανήκουν η ανάπτυξη, η διαχείριση και η προστασία των δασών. Σήμερα, η Δασική Υπηρεσία είναι απαξιωμένη. Για να επιτελέσει τον σημαντικό ρόλο της στο μέλλον πρέπει να ενισχυθεί με προσωπικό, υλικά μέσα και τεχνολογία, ώστε να προστατεύει τα δάση από εμπρησμούς και καταπατήσεις. Για την πρόληψη και καταστολή των πυρκαγιών είναι αναγκαία η συνεργασία δασικής υπηρεσίας, πυροσβεστικής και τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ δεσμεύεται να προχωρήσει στην ψήφιση των δασικών χαρτών που λιμνάζουν και να τους ολοκληρώσει στο σύνολο της χώρας, καθώς και δασολογίου, με φορέα τη δασική υπηρεσία.

7.6  Έργα κοινωνικών, πολιτιστικών υποδομών και περιβαλλοντικής αναβάθμισης

Πρόκειται για έργα που υποστηρίζουν το κοινωνικό κράτος μικρής κυρίως κλίμακας (βρεφονηπιακοί σταθμοί, αποκαταστάσεις μνημείων, κ.λπ.), για αστικές αναπλάσεις που αναβαθμίζουν ποιοτικά και περιβαλλοντικά το οικιστικό περιβάλλον, για έργα συναφή με τον πολιτισμό (π.χ. μουσεία, μεγάλα αρχαιολογικά πάρκα) αλλά και για μεγάλα έργα, όπως σιδηροδρομικό δίκτυο, δηλαδή για έργα με άμεσο κοινωνικό όφελος και θέσεις εργασίας κατά την κατασκευή και λειτουργία τους.

Φορείς σχεδιασμού μπορεί να είναι οι δήμοι, οι περιφέρειες και το δημόσιο και να υλοποιούνται με αυτεπιστασία ή από μικρές/μεσαίες τεχνικές επιχειρήσεις.

Τα έργα αυτά χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και από ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις (ΕΣΠΑ). Για παράδειγμα στο ΕΣΠΑ που αφορά μόνο σε έργα της Αττικής, οι πόροι είναι 2.868.000 € και με την εθνική συμμετοχή, η οποία διευκολύνεται πολύ, φτάνουν περίπου τα 4 δις. Όμως, η εμπλοκή του τραπεζικού τομέα, μέσω εγγυητικών επιστολών ή/και δανείων σε μικρές επιχειρήσεις, έχει μέχρι σήμερα αρνητικά αποτελέσματα στην απορρόφηση των κονδυλίων, καθώς οι τράπεζες ενδιαφέρονται μόνο για μεγάλες επιχειρήσεις και δεν τίθεται κανένα κοινωνικό κριτήριο (π.χ. θέσεις εργασίας) στη στήριξη μιας επένδυσης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ, μέσω του ελέγχου του τραπεζικού συστήματος, θα ενεργοποιήσει όλα τα κοινοτικά προγράμματα με αντικείμενο την παραγωγή έργων αναγκαίων κοινωνικά που ενισχύουν την απασχόληση.

7.7  Το νερό ως κοινό (δημόσιο) αγαθό

Η παραδοχή ότι το νερό δεν είναι εμπόρευμα και χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο στο πλαίσιο της «πράσινης οικονομίας» αλλά ένα κοινό αγαθό, που ανήκει συλλογικά στον ελληνικό λαό και θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, πρέπει να κατοχυρωθεί συνταγματικά, στη βάση του ψηφίσματος 64/292 του ΟΗΕ.

Η ιδιοκτησία, η διαχείριση και ο έλεγχος των υπηρεσιών ύδρευσης και των υποδομών πρέπει να είναι δημόσια, μη κερδοσκοπική και συμμετοχική, με τη συμμετοχή των εργαζομένων αλλά και άλλων συλλογικοτήτων, που θα εκπροσωπούν τους πολίτες-χρήστες. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα ακυρώσει τις προβλέψεις του Μνημονίου 2 για την ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Η αρχή της «πλήρους κάλυψης του κόστους» για τη χρηματοδότηση ολοκληρωμένων υπηρεσιών ύδρευσης πρέπει να ξεπεραστεί, επιστρέφοντας την ευθύνη για την πρόσβαση στο νερό στην κοινωνία ως σύνολο. Η εξασφάλιση πόρων για την επένδυση σε ειδικά έργα υποδομών πρέπει να περάσει στη μέριμνα της γενικής φορολογίας και να ελέγχεται από την κοινωνία.

Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η εκμετάλλευση των φυσικών υπόγειων αποθεμάτων από ιδιωτικές εταιρίες, οι οποίες μάλιστα έχουν προχωρήσει σε μεγάλες αυξήσεις των αντλούμενων ποσοτήτων κατά τα τελευταία χρόνια, ώστε να κατοχυρώσουν δικαιώματα άντλησης πριν από την κατάρτιση των σχεδίων διαχείρισης των υδατικών διαμερισμάτων και των λεκανών απορροής. Χρειάζεται αυστηρή επανεξέταση όλων των αδειών και μέτρα νομοθετικής κατοχύρωσης των φυσικών πόρων για τις επόμενες γενιές.

Απαιτούνται βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης, ώστε να προστατευθεί η οικολογία των υδάτινων κύκλων και να βελτιωθεί η ποιότητα του νερού στα ποτάμια και στους υδροφόρους ορίζοντες, με στόχο να θεωρηθεί ως «πιθανά πόσιμο». Ο στόχος αυτός αποκλείει τα φαραωνικά έργα (φράγματα, εκτροπές ποταμών κ.λπ.), που διακόπτουν τους υδάτινους κύκλους και καταστρέφουν ανεπανόρθωτα την οικολογική ισορροπία. Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ αντιτίθεται στην κατασκευή νέων μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων/φραγμάτων στα ποτάμια της χώρας, τα οποία εξάλλου δεν θεωρεί Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αλλά και στην εκτροπή του Αχελώου.

Υποστηρίζουμε το μετασχηματισμό της γεωργικής παραγωγής με λιγότερο υδροβόρες πρακτικές και με χρηματοδότηση έξυπνων τεχνικών συλλογής όμβριων υδάτων και χρήσης του νερού, που είναι προσαρμοσμένες στις τοπικές δυνατότητες και λαμβάνουν υπόψη τις παραδοσιακές πρακτικές.

7.8  Για το σεβασμό και την προστασία της έμβιας φύσης  και της βιοποικιλότητας

Η κατανόησή μας για τα ζώα και η γνώση που έχουμε αποκτήσει για την αισθαντικότητα και την πολυπλοκότητα της συμπεριφοράς των άλλων έμβιων όντων, με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη, έχουν οδηγήσει σε μία αυξανόμενη ηθική και πολιτική ευαισθησία σε θέματα που αφορούν στο σεβασμό και την προστασία των ζώων. Ο σεβασμός (respect), ως νομική έννοια, απορρέει από την ηθική φιλοσοφία. Η Συνθήκη της Λισαβόνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει ότι όλα τα ζώα είναι «όντα που αισθάνονται ό,τι τους περιβάλλει και επομένως είναι σε θέση να αισθάνονται ευχαρίστηση και πόνο». Απαιτεί τον πλήρη σεβασμό τους.

Σ’ ένα μεταβαλλόμενο κόσμο στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με αναπτυσσόμενες ηθικές ευαισθησίες, είναι αυτονόητο ότι η αριστερή οικολογική πολιτική αποτυπώνει τις νέες αντιλήψεις.

Προς αναγνώριση όλων αυτών ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ προωθεί μια πολιτική που θα σέβεται και θα προστατεύει τα ζώα, στο πλαίσιο ενός γενικότερου προοδευτικού σχεδιασμού στην κατεύθυνση της αειφορικής και βιώσιμης προσέγγισης.  Δεσμεύεται να θεσμοθετήσει  στη νέα Βουλή τις προτάσεις που είχε εισηγηθεί, ήδη στην προηγούμενη, για την προστασία των αδέσποτων, δεσποζόμενων και παραγωγικών ζώων.