Σάκης Κορουζίδης: Η Οικολογία ΣΗΜΕΡΑ

Η Οικολογία ΣΗΜΕΡΑ

Σάκης Κουρουζίδης - ΑΥΓΗ (Σεπτέμβριος 2009)

Η οι­κο­λο­γία, από μία πολύ πα­ρε­ξη­γη­μέ­νη έν­νοια στο ευ­ρύ­τε­ρο κοι­νό, τις πρώ­τες δύο του­λά­χι­στον δε­κα­ε­τί­ες της ύπαρ­ξής της στην Ελλά­δα, κιν­δυ­νεύ­ει να βρε­θεί στο άλλο άκρο. Η κα­θο­λι­κή απο­δο­χή της από το σύ­νο­λο του πο­λι­τι­κού φά­σμα­τος μπο­ρεί να νο­θεύ­σει την ου­σία της και­νο­τό­μου οπτι­κής με την οποία φι­λο­δο­ξεί να επεν­δύ­σει την πο­λι­τι­κή της δρά­ση.

Στην αρχή κιν­δύ­νευε να κα­τα­τα­γεί στους γρα­φι­κούς, αφε­λείς και, πά­ντως, στους εκτός τό­που και χρό­νου ου­το­πι­στές που ονει­ρεύ­ο­νται ει­δυλ­λια­κές κα­τα­στά­σεις εκτός της σφαί­ρας του εφι­κτού. Της απο­δό­θη­καν, επί­σης, προ­τε­ραιό­τη­τες αδια­νό­η­τες για τα κοι­νω­νι­κά μας πράγ­μα­τα, ότι δη­λα­δή εν­δια­φέ­ρε­ται πιο πολύ για τις φώ­κιες, τις χε­λώ­νες ή τις αρ­κού­δες παρά για τους αν­θρώ­πους, ότι προ­στα­τεύ­ει τη φύση παρά την απα­σχό­λη­ση. Είδε κι έπα­θε να απαλ­λα­γεί από μια επι­δερ­μι­κή προ­σέγ­γι­ση και μια απλου­στευ­τι­κή ερ­μη­νεία όσων πρέ­σβευε και τώρα ο κίν­δυ­νος λέ­γε­ται «κα­θο­λι­κή απο­δο­χή»!

Βέβαια, η οι­κο­λο­γία δεν εί­ναι «μία» και, έτσι κι αλ­λιώς, έχουν κα­τα­γρα­φεί πολ­λά ρεύ­μα­τα πο­λι­τι­κής οι­κο­λο­γί­ας και πρα­κτι­κής. Ένα πρώ­το, που πρε­σβεύ­ει την από­λυ­τη προ­τε­ραιό­τη­τα των λει­τουρ­γιών της φύ­σης, το ρεύ­μα της «βα­θιάς οι­κο­λο­γί­ας», προ­βάλ­λει τον «βιο­κε­ντρι­σμό», ότι δη­λα­δή το κέ­ντρο εί­ναι η «ζωή» εν γέ­νει και όχι ο «άν­θρω­πος», όπως προ­βλέ­πει ο «αν­θρω­πο­κε­ντρι­σμός». Το ρεύ­μα αυτό έχει έντο­να κι­νη­μα­τι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, αν­θεί κυ­ρί­ως στις Η­ΠΑ και χρη­σι­μο­ποιεί πολύ συ­χνά και τα «οι­κο­σα­μπο­τάζ» ως μορ­φές δρά­σης.

Στον αντί­πο­δα η «πο­λι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή οι­κο­λο­γία» βρί­σκε­ται πιο κο­ντά στα πο­λι­τι­κά δε­δο­μέ­να των σύγ­χρο­νων κοι­νω­νιών με πολ­λές συγ­γέ­νειες με την αρι­στε­ρά, όχι τόσο την «πα­ρα­δο­σια­κή», αφού αμ­φι­σβη­τεί έντο­να τον οι­κο­νο­μι­σμό της και αρ­κε­τά από τα με­θο­δο­λο­γι­κά της ερ­γα­λεία. Στην πρά­ξη, η σχη­μα­τι­κή αυτή τα­ξι­νό­μη­ση δεν απο­δί­δε­ται με τα αντί­στοι­χα, δια­κρι­τά, πο­λι­τι­κά και κοι­νω­νι­κά σχή­μα­τα, αλλά με­τα­φρά­ζε­ται σε μια παν­σπερ­μία ορ­γα­νω­τι­κών και πρα­κτι­κών επι­λο­γών που πα­ρά­γει πο­λι­τι­κά σχή­μα­τα που κα­λύ­πτουν ολό­κλη­ρο το πο­λι­τι­κό φά­σμα.

Έχου­με τους λε­γό­με­νους «οι­κο­φα­σί­στες» ή τους γρα­φι­κούς αλλά ακραία συ­ντη­ρη­τι­κούς (πχ. αυ­τούς που συ­νερ­γά­ζο­νται με τον ΛΑ­Ο­Σ στην Ελλά­δα), έως την άλλη άκρη, τους αρι­στε­ρι­στές με κά­ποια δόση οι­κο­λο­γί­ας. Δεν το­πο­θε­τώ στο άκρο ένα ρεύ­μα με τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά μιας «αναρ­χι­κής» οι­κο­λο­γί­ας, για­τί θα τους αδι­κού­σα.

Στην Ελλά­δα, εκτός από τις οι­κο­λο­γι­κές ομά­δες και δρά­σεις από τα τέλη του ’70, η έντα­ξη της οι­κο­λο­γί­ας στον πο­λι­τι­κό προ­βλη­μα­τι­σμό κομ­μά­των, χα­ρα­κτη­ρί­ζει την ανα­νε­ω­τι­κή αρι­στε­ρά και την "Αυγή" (με την οι­κο­λο­γι­κή σε­λί­δα του Νίκου Ζαλα­ώ­ρα, την πρώ­τη σε ελ­λη­νι­κή πο­λι­τι­κή εφη­με­ρί­δα). Στο εκλο­γι­κό πρό­γραμ­μα της Ν.Δ. επί Μητσο­τά­κη υπάρ­χει ένα «οι­κο­λο­γι­κό κε­φά­λαιο», πίσω από το οποίο λέ­γε­ται ότι υπήρ­χε κά­ποιο καλό οι­κο­λο­γι­κό χέρι, χω­ρίς κα­μία συ­νέ­χεια όμως (εκτός από την... υπο­ψη­φιό­τη­τα Β. Λεβέ­ντη, όταν το κόμ­μα του το έλε­γε και πρά­σι­νο).

Το ΠΑ­ΣΟ­Κ άρ­γη­σε ιδιαί­τε­ρα, αφού τα σχε­τι­κά βή­μα­τα τα έκα­νε στη δεύ­τε­ρη φάση που δια­κυ­βέρ­νη­σε, στα μέσα του ’90. Αυτό έγι­νε με μια με­γά­λη κα­θυ­στέ­ρη­ση σε σχέ­ση με τα άλλα σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κά κόμ­μα­τα της Ευρώ­πης. Το Κ­ΚΕ­, εκτός από ένα μι­κρό διά­λειμ­μα στη φάση λίγο πριν και μέ­χρι τη συμ­με­το­χή του στον ενιαίο ΣΥ­Ν, κι­νεί­ται σε μια λο­γι­κή ότι για όλα φταί­ει ο κα­πι­τα­λι­σμός και όλα θα λυ­θούν στον σο­σια­λι­σμό. Είναι εντε­λώς κα­χύ­πο­πτο προς τις Μ­ΚΟ συλ­λή­βδην και υιο­θε­τεί όλα τα πα­ρα­δο­σια­κά ανα­πτυ­ξια­κά πρό­τυ­πα που απέ­τυ­χαν σε Ανα­το­λή και Δύση.

Οι τε­λευ­ταί­οι που άρ­χι­σαν να προ­φέ­ρουν τη λέξη οι­κο­λο­γία εί­ναι οι ορ­γα­νώ­σεις της εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κής αρι­στε­ράς και μά­λι­στα πρώ­τα για να την κα­τα­τά­ξουν στα «ανα­χώ­μα­τα» του συ­στή­μα­τος και στη συ­νέ­χεια για να τη... διορ­θώ­σουν εντάσ­σο­ντάς τη στις μορ­φές της τα­ξι­κής πά­λης, στα ίδια απλου­στευ­τι­κά και πα­ρω­χη­μέ­να σχή­μα­τα με τα οποία ορ­γα­νώ­νουν τη σκέ­ψη και την πρα­κτι­κή τους.

Η οι­κο­λο­γία εί­ναι μια έν­νοια που επι­δέ­χε­ται πολ­λές προ­σεγ­γί­σεις, όπως και πολ­λές άλ­λες (σο­σια­λι­σμός, δη­μο­κρα­τία κ.ά.), και κα­νείς δεν μπο­ρεί να εμπο­δί­σει κά­ποιον να πε­ρι­βάλ­λει με στοι­χεία που επι­λέ­γει.

Στην ανα­νε­ω­τι­κή και δη­μο­κρα­τι­κή αρι­στε­ρά η προ­σπά­θεια που έγι­νε σχε­δόν από την αρχή ήταν να ανα­δεί­ξει τα και­νο­τό­μα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της, να πα­ντρέ­ψει τα πα­ρα­δο­σια­κά ερ­μη­νευ­τι­κά της ερ­γα­λεία με τα «εναλ­λα­κτι­κά» που πρό­βαλ­λε η πο­λι­τι­κή οι­κο­λο­γία, να συ­να­ντη­θεί με τις ιδέ­ες και τους αν­θρώ­πους της στο πε­δίο της κοι­νής δρά­σης για μια συ­ντο­νι­σμέ­νη και στη συ­νέ­χεια για μια κοι­νή δρά­ση, ίσως και πο­λι­τι­κή συ­νερ­γα­σία. Αυτήν την επι­θυ­μία εξέ­φρα­ζε και η προ­σθή­κη στον τί­τλο του κόμ­μα­τος του προσ­διο­ρι­στι­κού «και της οι­κο­λο­γί­ας».

Η οι­κο­λο­γία σή­με­ρα μπαί­νει σε μια νέα επο­χή. Απο­κτά κε­ντρι­κό πο­λι­τι­κό, οι­κο­νο­μι­κό και κοι­νω­νι­κό ρόλο. Συμ­βο­λί­ζει ου­σια­στι­κά την επι­θυ­μία και την -πο­λι­τι­κή- επι­δί­ω­ξη για μια «νέα ποιό­τη­τα ζωής», πέρα από τον στυ­γνό οι­κο­νο­μι­σμό και τον αγο­ραίο κα­τα­να­λω­τι­σμό. Μας ξε­πέ­ρα­σε όλους! Η­ «πόλη», για πα­ρά­δειγ­μα, μπο­ρεί να εί­ναι και ένας τρό­πος να δει κα­νείς την έν­νοια του «ει­σο­δή­μα­τος», να προ­σφέ­ρει, δη­λα­δή, στους κα­τοί­κους-πο­λί­τες της αγα­θά, υπη­ρε­σί­ες, εμπει­ρί­ες και δυ­να­τό­τη­τες για δη­μιουρ­γι­κά εν­δια­φέ­ρο­ντα που θα χρεια­ζό­ντου­σαν «ει­σό­δη­μα» για να αγο­ρα­στούν σε μια κα­τα­να­λω­τι­κή κοι­νω­νία. Με την έν­νοια αυτή μπο­ρεί να δει κα­νείς την κα­τα­κρά­τη­ση πλε­ο­νά­ζο­ντος ει­σο­δή­μα­τος που με­τα­τρέ­πε­ται σε αδια­νό­η­τα κα­τα­να­λω­τι­κά αγα­θά που κα­τα­κρα­τούν και άρα στε­ρούν ένα μέ­ρος του «πλού­του» από την υπό­λοι­πη κοι­νω­νία.