Σωτήρης Δημητρίου "Αυτοί που διοικούν την Ευρώπη είναι τυφλά οικονομικά στελέχη"

Συντάκτης: Νόρα Ράλλη - Δημοσιεύτηκε στην ΕΦΣΥΝ ΕΔΩ

Ο Σωτήρης Δημητρίου, ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή κοινωνικούς ανθρωπολόγους, δηλώνει πως «το σύστημα είναι έτοιμο να τερματίσει. Το ξέρουν και το κρύβουν επιμελώς. Κοιτάνε πώς θα διασωθούν οι ίδιοι, αλλά δεν κάνουν πίσω».

Με βάση επιστημολογικά, αλλά και πολιτισμικά δεδομένα, εξηγεί τι συμβαίνει με την Ευρώπη και την ελληνική Αριστερά.

• Ποιοι κυβερνούν σήμερα την Ευρώπη;

Μετά τον Αύγουστο του 2008, όταν οι G7 ανακοίνωσαν πως εισερχόμαστε σε περίοδο ύφεσης, αποκρύπτοντας ότι βρισκόμαστε σε χρονιά κρίσης για να μη γίνει πανικός, αυξάνει συνεχώς η σύγχυση και πυκνώνουν παρόμοιες ερωτήσεις. Ποιοι κυβερνούν την Ευρώπη; Γιατί επικρατεί η «κατάσταση εξαίρεσης»;

Ολες οι ενδείξεις επιβεβαιώνουν ότι βιώνουμε την κρισιμότερη καμπή της Ιστορίας της ανθρωπότητας, την αποδόμηση του βιομηχανικού μοντέλου, σε όλο τον πλανήτη. Αυτό αποδεικνύεται από τη συνεχή, μετά το 1990, πτώση του ετήσιου ρυθμού της βιομηχανικής ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την κρίση της αγοράς και των τραπεζών, αλλά και από τη διαρκή αύξηση του δημόσιου χρέους των κρατών, η οποία έχει ξεπεράσει τα 200 τρισεκατομμύρια ευρώ.

Η κρίση αυτή δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Είχε προβλεφθεί από τους μαρξιστές, τους περιβαλλοντολόγους και τον K. Polanyi, ο οποίος από το 1940 είχε διατυπώσει ότι οδηγούμαστε σε επίθεση της οικονομίας κατά της κοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι κοινωνικοί τομείς θα λειτουργούν για αύξηση του κέρδους και όχι για την κοινωνία. Πλέον, οι κύριες θέσεις της διακυβέρνησης κατέχονται από οικονομολόγους, υπαλλήλους των Αγορών.

Δύο πρόεδροι της Γερμανίας υπήρξαν υπάλληλοι του ΔΝΤ. Επομένως, αυτοί που διοικούν την Ευρώπη δεν είναι ανίκανοι, αλλά τυφλά οικονομικά στελέχη. Είναι όμως ιδεοληπτικοί γιατί, σύμφωνα με τον Simmel (1900), πάσχουν από την ασθένεια του τζόγου, η οποία πλήττει όλους όσοι αφιερώνονται στη διαχείριση του χρήματος.

• Το πραξικόπημα κατά του Αλιέντε στη Χιλή, το 1971, ώθησε την ευρωπαϊκή Αριστερά σε επαναπροσδιορισμό, ιδίως τον Ενρίκο Μπερλίνγκουερ προς τον περίφημο «ιστορικό συμβιβασμό». Υπάρχουν αναλογίες με το σήμερα;

Η ανθρώπινη κοινωνία δεν αποτελείται μόνο από ανθρώπους, μηχανές και χρήμα. Συνιστά και ένα σύστημα πυκνών πολιτισμικών δεσμών, που λέγεται κουλτούρα. Αρα, η αποδόμηση του βιομηχανικού μοντέλου έχει άμεσες συνέπειες στη λειτουργία και στις αξίες της κουλτούρας. Ανατρέπει ή και αντιστρέφει όλες τις αρχές και τις κατηγορίες της: επικράτηση της σπέκουλας, της κοινωνικής παθογένειας (ναρκωτικά, εγκληματικότητα, αυτοκτονίες), έξαρση του ρατσισμού, της βίας και της ανδροκρατίας, αύξηση της κατάθλιψης, των ψυχώσεων και των σωματικών ασθενειών, κυρίως του καρκίνου, εξάπλωση του τράφικινγκ γυναικών και της παιδικής πορνείας, τεράστιες μετακινήσεις μεταναστών και προσφύγων, εξάπλωση συμμοριών και αιματηρές συγκρούσεις.

Ο εφιάλτης και η φρίκη κερδίζουν συνεχώς έδαφος, χωρίς οι επίσημες αρχές να κάνουν τίποτα αλλά, ακόμα χειρότερο, χωρίς να λένε τίποτα γι’ αυτό. Αντίθετα, προσπαθούν να τα αποκρύψουν. Οπως απέκρυψαν τις σφαγές ενός εκατομμυρίου στην Ινδονησία το 1965, άλλου ενός το 1998 στη Ρουάντα Ουρούντι και 3,5 εκατομμυρίων το 2001 στο Αν. Ζαΐρ.

Οι G7 τα γνωρίζουν όλα αυτά, δεν αντιδρούν, γεγονός που συνιστά έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Ωστόσο προτιμούν να συνεχίσουν την επίθεση της οικονομίας στην κοινωνία, μέσα από αυτές τις συνθήκες αναρχίας, μεθοδεύοντας τη μελλοντική τους μετακόμιση στον Αρη. Τα γνωρίζουν επίσης και μεγάλες ομάδες του πληθυσμού, που με διάφορα μέσα προσπαθούν να αντιδράσουν: Ζαπατίστας, Φόρουμ, κίνημα των πλατειών.

Η κατάσταση θυμίζει εκείνη της εποχής του Ενρίκο Μπερλίνγκουερ, με τη διαφορά ότι η πολιτική εκείνη κατέληξε σε σύμπραξη με τον εθνικό καπιταλισμό. Επιπλέον, έχει μεσολαβήσει η παγκοσμιοποίηση και ο καπιταλισμός έχει συγκροτηθεί σε ενιαίο σύστημα, πέρα από τα εθνικά όρια.

• Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να φέρει κάποια αλλαγή σε αυτή την πραγματικότητα;

Η Ελλάδα δεν βρίσκεται μόνη της στον ουρανό, συνεπώς η αδιαφορία για τον διεθνή συσχετισμό των δυνάμεων δεν είναι απλά άγνοια, αλλά πηγή σοβαρών λαθών. Τον όρο αυτόν τον τηρούσε η Αριστερά και όταν δεν το έκανε, τον Δεκέμβρη του 1944, το πλήρωσε ακριβά.

Το εκπληκτικό είναι ότι ο ίδιος ο Σουλτς είπε -στον εναρκτήριο λόγο του, αμέσως μετά τη συμφωνία της 12ης Ιουλίου- ότι «το πρόβλημα της Ελλάδας είναι βασικά πρόβλημα της Ευρώπης». Πράγματι, μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να μην κατάφερε να αποφύγει το Μνημόνιο, αλλά μετά τη 12η Ιουλίου οι μάσκες στην Ευρώπη έπεσαν. Αυτό είναι σπουδαία νίκη.

Αποκαλύφθηκαν οι αρνητικές συνέπειες της λιτότητας, η απειλή της γερμανικής ηγεμονίας, ράγισε ο άξονας Γαλλίας-Γερμανίας με κινητοποιήσεις στη Γαλλία, διαφάνηκε η ρήξη μεταξύ Βορρά και Νότου στην Ευρώπη, καθώς και μεταξύ Ευρώπης-ΗΠΑ. Από την άλλη, μην ξεχνάμε πως το ουσιαστικό διακύβευμα των εξάμηνων διαπραγματεύσεων με τους καπιταλιστικούς θεσμούς της Ευρώπης ήταν η ανατροπή της πρώτης κυβέρνησης της Αριστεράς, η οποία αναδύθηκε στην επικράτεια της Δύσης (από το κυρίαρχο σύστημα, σε συντονισμό με τις εγχώριες δυνάμεις της συντήρησης). Οποιος δεν βλέπει τη σημασία αυτού του γεγονότος, δεν πάσχει απλά από μυωπία...

Σ’ αυτήν τη διαμάχη συνέβαλε και το δημοψήφισμα του «όχι», προβάλλοντας την αντίσταση της Αριστεράς. Αυτή ακριβώς η είσοδος στις ρωγμές του συστήματος είναι που θα προκαλέσει στο μέλλον νέα ραγίσματα. Και αυτό είναι νίκη.

• Η σύντροφός σας, η αγαπημένη μας Αλίντα, έλεγε πως Ιστορία είναι ο ανθρώπινος πόνος. Πώς αυτό μετασχηματίζεται στο σήμερα;

Ιστορία είναι ο ανθρώπινος πόνος. Είναι πόνος επειδή συνιστά κυοφορία, τον μετασχηματισμό της κοινωνίας σε νέες μορφές. Οποιος δεν πόνεσε, δεν ένιωσε βαθιά μέσα του τη ζωή. Αν σήμερα ο πόνος της ανθρωπότητας έχει τόσο πολύ διογκωθεί, αυτό σημαίνει προφανώς ότι διαδραματίζεται μια μεγάλη κυοφορία στην ιστορία της.

Ποιος είναι

Ο Σωτήρης Δημητρίου (γενν. 1925) είναι απόφοιτος του ΕΜΠ και κοινωνικός ανθρωπολόγος. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, του Εμφυλίου και της δικτατορίας ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δράση, με αποτέλεσμα φυλακή και εξορίες.

Σύντροφος ζωής της ντοκιμαντερίστριας Αλίντας Δημητρίου, που έφυγε από κοντά μας το 2013, ασχολήθηκε θεωρητικά με τον κινηματογράφο.

Διαθέτει σπουδαίο συγγραφικό έργο, όπως το πεντάτομο «Λεξικό των Όρων» και το μνημειώδες εγκυκλοπαιδικό έργο «Η εξέλιξη του ανθρώπου».

Αναμένεται προς έκδοση το τελευταίο του δοκίμιο «Σχέσεις δύναμης και μεθοδολογία».

Με ομάδα πανεπιστημιακών, ίδρυσε το «Ανοιχτό κοινωνικό πανεπιστήμιο», με συγκεκριμένα μαθήματα, που θα ξεκινήσουν σε λίγους μήνες και θα είναι ελεύθερα για όλους.

Jose “Pepe” Mujica | 15 διδάγματα από τον πιο φτωχό πρόεδρο του κόσμου

Η θητεία του Jose “Pepe” Mujica, του πρόεδρου της Ουρουγουάης, τελείωσε. Θα μείνει στην ιστορία για την ασυνήθιστη ειλικρίνειά του, την ηγετική του φυσιογνωμία και τις ρητορικές του ικανότητες. Κυρίως όμως, θα τον θυμούνται για την ικανότητά του να μετατρέπει τις ιδέες του σε πράξεις.

Ο πιο φτωχός πρόεδρος στον κόσμο, ζούσε σε ένα μικρό σπίτι, σε μία φάρμα, με ένα υπνοδωμάτιο μαζί με τη γυναίκα του, τη Lucia Toplansky και τα σκυλιά του (μεταξύ αυτών και τη Manuela η οποία μετά από ένα ατύχημα έχει μείνει με τρία πόδια).

O Mujica έδινε το 90% του μισθού του σε φιλανθρωπίες, ηγήθηκε δίνοντας το παράδειγμα σε μία εποχή λιτότητας και κέρδισε την διεθνή καταξίωση γιατί προώθησε πολιτικές εξαιρετικά φιλελεύθερες, για τη χρήση της κάνναβης, τον γάμο μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών, τις εκτρώσεις, και ενάντια στην υπερκατανάλωση.

Εδώ, συγκεντρώσαμε κάποια από αυτά που είπε στη θητεία του. Ο πρόεδρος των φτωχών, που πέρασε 14 χρόνια φυλακισμένος και αρκετό χρόνο της ζωής του στην απομόνωση, στον πάτο ενός πηγαδιού, μιλά:

1. Για τις επαναστάσεις και τις εξεγέρσεις: 

“Έχω δει την άνοιξη που τελείωσε με μία φρικτή βαρυχειμωνιά. Εμείς, οι άνθρωποι, είμαστε αγελαία όντα. Δε μπορούμε να ζήσουμε μόνοι μας. Ζούμε σε εξάρτηση με την κοινωνία. Είναι ένα πράγμα να ρίξεις μία κυβέρνηση ή να φτιάξεις ένα οδόφραγμα και είναι κάτι τελείως διαφορετικό να δημιουργήσεις ή να κτίσεις μία καλύτερη κοινωνία. Μία κοινωνία χρειάζεται οργάνωση, πειθαρχία και δουλειά σε βάθος χρόνου. Μην τα μπερδεύουμε λοιπόν αυτά τα δύο. Θέλω να κάτω το εξής ξεκάθαρο:

Μου αρέσει αυτή η νεανική ενέργεια και ο αυθορμητισμός, αλλά νομίζω ότι δε θα οδηγήσει πουθενά εάν δεν ωριμάσει”.

Περισσότερα διδάγματα στον ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΕΔΩ

James K. Galbraith "The Future of Europe"

AP Photo/Petros Giannakouris

A Greek flag waves as the sun's rays shine through clouds at the ancient Acropolis hill, in Athens, Monday June 22, 2015.

James K. Galbraith is the Lloyd M. Bentsen Jr. Chair in government-business relations at the Lyndon B. Johnson School of Public Affairs at the University of Texas at Austin, a senior scholar of the Levy Economics Institute, and chair of the Board of Economists for Peace and Security. His most recent book is The End of Normal: The Great Crisis and the Future of Growth.

James K. Galbraith "The Future of Europe"

On June 8th, I had the honor of accompanying then-Greek finance minister, Yanis Varoufakis, to a private meeting in Berlin with the German finance minister, Wolfgang Schäuble. The meeting began with good-humored gesture, as Herr Schäuble presented to his colleague a handful of chocolate Euros, “for your nerves.” Yanis shared these around, and two weeks later I had a second honor, which was to give my coin to a third (ex-)finance minister, Professor Giuseppe Guarino, dean of constitutional scholars and the author of a striking small book (called The Truth about Europe and the Euro: An Essay, available here) on the European treaties and the Euro.

Professor Guarino's thesis is the following:

“On 1st January 1999 a coup d'état was carried out against the EU member states, their citizens, and the European Union itself. The 'coup' was not exercised by force but by cunning fraud... by means of Regulation 1466/97... The role assigned to the growth objective by the Treaty (Articles 102A, 103 and 104c), to be obtained by the political activity of the member states... is eliminated and replaced by an outcome, namely budgetary balance in the medium term.”

As a direct consequence: “The democratic institutions envisaged by the constitutional order of each country no longer serve any purpose. Political parties can exert no influence whatever. Strikes and lockouts have no effect. Violent demonstrations cause additional damage but leave the predetermined policy directives unscathed.”

These words were written in 2013. Can there be any doubt, today, of their accuracy and of their exact application to the Greek case?

It is true that Greek governments in power before 2010 governed badly, entered into the euro under false premises and then misrepresented the country’s deficit and debt. No one disputes this. But consider that when austerity came, the IMF and the European creditors imposed on Greece a program dictated by the doctrines of budget balance and debt reduction, including (a) deep cuts in public sector jobs and wages; (b) a large reduction in pensions; (c) a reduction in the minimum wage and the elimination of basic labor rights; (d) large regressive tax increases and (e) fire-sale privatization of state assets. 

The connection of this program to growth and recovery in Greece was wholly fraudulent. Overruling internal doubts, the IMF issued a forecast that the program would cost Greece a recession of just 5 percent of GDP, lasting one or two years, with full recovery by 2012. In fact, the Greek economy collapsed under the strain; there was a decline of over 25 percent and no recovery for five years. Thus Greece has lost more than a full year's worth of annual output, and has seen the near-destruction of its major social institutions. It was in debt-deflation, not recovery, at the end of 2014.

The failure of the creditors' program destroyed three prime ministers in Greece: George Papandreou, Lucas Papademos, and Antonio Samaras. It also destroyed the entire political order, dominated until then by New Democracy and PASOK. And so in January 2015 the Greek people elected a new government, built on a left-right coalition between two parties that had never before seen power, SYRIZA and ANEL, linked only by shared commitment to changed policies for Greece, inside the Euro and inside Europe.

The new government did not ask for new financial aid. The government always understood that the country would have to live within its means going forward. It accepted major elements of the previous program, with respect to taxes and public administration. What it requested, primarily, was respect for labor rights as guaranteed in all other European countries, protection of low-income pensioners, reasonable management of privatization, and relief from destructive austerity and unpayable debts.

What was the response? The European creditors and the IMF met the Greek proposals with hostility, obstruction and refusal. The governments of Finland, the Baltic states and Slovakia rejected them on ideological grounds. Those of Spain, Portugal, and Ireland rejected them from fear of the effect on their own politics. Italy, France, and the Commission expressed sympathy but did little. Minister Schäuble spelled out the choice: Greece could either adhere to the previous program, in full, or else leave the euro and perhaps also the European Union.

From the beginning, this position was backed by threats. In late January, Eurogroup President Jeroen Dijsselbloem, visiting in Athens, threatened Greece with the destruction of its banking system. On February 4th, the ECB revoked a waiver permitting Greek banks to discount government debt, and so provoked a slow run that culminated in late June, meanwhile Greece made 3.5 billion euros in payments as a sign of good faith. When the Greek government, frustrated and broke, turned to a referendum, the creditors retaliated by closing the banks and imposing capital controls. When the Greek people stood up and said “No,” the retaliation deepened and in July the government was forced to its knees.

Since then, on three occasions and most recently on August 13, the Greek Parliament has been obliged to pass packages of legislation dictated from Brussels and Berlin. The legislation raises regressive sales taxes, while eliminating a withholding tax on capital transferred abroad. It cuts pensions—in some cases below 100 euros per month—and sets the stage for further cuts to come. It sets the stage for ongoing cuts in the public sector, in health and education, cuts in wages, for the liquidation of many private businesses, for a wave of home foreclosures, and for the privatization at whatever price—over 30 years—of remaining public assets, including land held by the Greek government. It removes key areas of public responsibility, including economic and budget statistics and tax collection, from Greek hands and places them under the authority of the creditors. Going into the structure of the Greek economy in minute detail, the list of imposed changes is very long.

The European treaties hold that that the European Union is founded on the principle of representative democracy; there is even a “principle of proximity” which holds that decisions should be taken by governmental levels as close as possible to those being affected. But within the Eurozone, this is now inverted. Greece is a colony; its fractious citizens have been dispossessed, and the place will be “modernized” against their will. Those who cannot bear it will have no choice but to leave, or again to rebel; those who do neither will likely sink back into the deep psychological depression that prevailed before the rise of SYRIZA briefly suffused the country with hope.

The hope for negotiated change within the euro has been tested, with brutal results.

For progressive forces elsewhere in Europe, and especially for the young, these facts pose a difficult challenge.The hope for negotiated change within the euro has been tested, with brutal results. The fact of technocratic dictatorship within the euro is plain to everybody. Voters in the next country to rebel against the stranglehold of Eurozone policies will take note. That Greece was forced to explore the means of exit will also bear on future experience, as with improved knowledge and contingency planning—planning that will now become habitual and more-or-less open for every opposition movement faced with the possibility of power—the cost of making that transition, seemingly prohibitive to the Greeks this past spring, will decline.

Immediately, the Greek defeat has weakened the rising force in the next country to face elections, namely the anti-austerity, pro-European upstart party Podemos in Spain. But the effect in Ireland, which is less wedded to the euro, could be different; Ireland trades with the U.K. and the U.S. and does not have the same emotional links to Europe as Spain or Greece. And then the scene will shift to Italy, still in recession and political flux, and to France, which already has a powerful anti-euro party on the Right, the National Front of Marine LePen.

These political consequences will keep the euro under strain, deepened by the ongoing failure of the neoliberal economic regime. It therefore seems likely that the Euro will, at some point, in some country, crack. The decision to initiate a breakup could come from the left or the right. In any case such a decision will destroy, as events in Greece have destroyed, the previous political structures. A breakup, if it goes badly, could make things worse. What will happen to the European Union after that, is anyone's guess.

Professor Guarino's proposal is to try to save Europe—that is, the European Union—by repealing the illegitimate regulations that now strangle it. It is to refound the Union on the letter and spirit of the Treaties that were usurped in 1999. Those treaties firmly assert the priority of economic growth and the principle of democratic sovereignty—equally applied to countries in or out of the euro. Those are principles that have no practical application inside the Eurozone today.

Can the euro be reformed? The Greek case will persuade many that it cannot. And if the alternative is disorderly and uncontrolled exits, precipitated by countries in extreme straits and political upheaval, then it might be wise to prepare some new system, one that might, at the right moment, replace the euro with a more flexible, but still-managed, multi-currency scheme. This is not an outlandish thought—after all the gold standard that collapsed in 1933 was replaced in 1944 by just such a system, devised at Bretton Woods.

The trick is to get the job done without the intervening chaos.

ΠΗΓΗ THE AMERICAN PROSPECT

Άρης Χατζηχρήστος "Για μια αριστερή ριζοσπαστική προσέγγιση επί της παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας"

Άρης Χατζηχρήστος "Για μια αριστερή ριζοσπαστική προσέγγιση επί της παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας"

Η παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας είναι μια σταθερά της ανθρώπινης ιστορίας. Άσχετα με το μέγεθος, τον τρόπο οργάνωσης και τη δομή μιας κοινωνίας, αυτή δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ένα σύστημα διάθεσης ενέργειας, όπως τα κύτταρα ενός οργανισμού δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς την ενέργεια που μεταφέρεται με το αίμα. Οι λύσεις που έχουν δοθεί στο πρόβλημα δια μέσου της ιστορίας και ανά τον κόσμο ποικίλουν εξαιρετικά, πάντα σε εξάρτηση από τη μορφή της ενέργειας που χρησιμοποιεί η εκάστοτε κοινωνία. Ταυτόχρονα όμως, αυτές οι λύσεις καθορίζουν, σε πολύ μεγάλο βαθμό, και τον τρόπο της οργάνωσής της.

Για παράδειγμα μια δουλοκτητική κοινωνία (πχ η αποικιοκρατική Βραζιλία) απαιτεί μια φτηνή πηγή δούλων και ένα τρόπο μεταφοράς τους εκεί που χρειάζονται. Μια βιομηχανική κοινωνία του 19ου αιώνα απαιτεί μεγάλες ποσότητες άνθρακα για να λειτουργήσει τα εργοστάσια. Μια σύγχρονη κοινωνία χρησιμοποιεί κυρίως πετρέλαιο και (σε κάποιες περιπτώσεις) πυρηνικά εργοστάσια για την παραγωγή της ενέργειας. Για το σκοπό αυτό, η κάθε κοινωνία χρησιμοποιεί ένα ολόκληρο δίκτυο για να προμηθευτεί την ενέργεια που χρησιμοποιεί. Η δουλοκτητική κοινωνία συντηρεί το δίκτυο των δουλεμπόρων (δίκτυο μεταφοράς) για να μεταφέρει σκλάβους από την Αφρική (πηγή της ενέργειας του συστήματος) στα χωράφια των γαιοκτημόνων στη Βραζιλία (καταναλωτής). Το ίδιο συμβαίνει και με όλες τις άλλες ιστορικές κοινωνίες.

Πιο συγκεκριμένα, σε όλες τις βιομηχανικές (και μετα-βιομηχανικές) κοινωνίες το σύστημα αυτό αποτελείται από δύο αυστηρά διαχωρισμένους πόλους: Τις πηγές ενέργειας και τους καταναλωτές. Αλλού βρίσκονται τα κοιτάσματα πετρελαίου, αλλού τα αυτοκίνητα που το καταναλώνουν. Το χάσμα καλείται να το γεφυρώσει μια οργάνωση, η οποία είναι ή καπιταλιστική ή κρατική. Σε κάθε περίπτωση όμως ιεραρχική.

Και οι δύο τύποι οργάνωσης έχουν τα ειδικά τους μειονεκτήματα. Η κρατική οργάνωση είναι φανερά ιεραρχική και γραφειοκρατική, ελέγχεται από (αρκετές φορές ιδιοτελείς) πολιτικούς και είναι συνυφασμένη με μεγάλες απώλειες ενέργειας κατά τη μεταφορά. Επίσης, πολλές φορές για να μειώσει τα κόστη η δημόσια οργάνωση μπορεί να προτιμήσει επενδύσεις παλιάς τεχνολογίας και χαμηλού κόστους (πχ γαιάνθρακα) ή να χρησιμοποιεί καύσιμες πρώτες ύλες, όπως ο λιγνίτης ή η τύρφη για την Ελλάδα, που ναι μεν είναι φτηνές (έως δωρεάν) αλλά είναι απολύτως καταστροφικές προς το περιβάλλον, όπως επιχειρείται δυστυχώς και σήμερα με την οικονομικά αλλά και πολιτικά ασύμφορη νέα επένδυση Πτολεμαίδα V [1].

Από την άλλη, η καπιταλιστική λύση είναι επίσης προβληματική, αφού το πρόταγμα του κέρδους ωθεί τις εταιρίες σε πρακτικές καταστροφικές προς το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων (βλ. πόλεμος στο Ιράκ για το πετρέλαιο, ναυάγιο Εxxon κ.α.). Επίσης, οι ιδιωτικές εταιρίες μεταφοράς ενέργειας πουθενά δεν μπόρεσαν να επιβιώσουν. Παράδειγμα η Καλιφόρνια, όπου η χρεοκοπία των πέντε εταιριών μεταφοράς ενέργειας είχε ως αποτέλεσμα τα συνεχή της μπλακ άουτ [2].

Εξίσου σημαντική παράμετρος με την παραγωγή της ενέργειας είναι και το μοντέλο διανομής της. Η ιεραρχική δόμηση των σημερινών δικτύων μεταφοράς ενέργειας ή των πρώτων υλών για την παραγωγή ενέργειας όπως οι υδρογονάνθρακες, παραδίδει μόνο το 3% της αρχικής χημικής ενέργειας στην κατανάλωση, αν υπολογιστούν και οι απώλειες των δικτύων μεταφοράς αλλά και οι χαμηλοί συντελεστές μετατροπής θερμικής ενέργειας σε ηλεκτρική [3]! Όλο το υπόλοιπο χάνεται ή καταναλώνεται στα διάφορα στάδια μεταποίησης και μεταφοράς της.

Πρέπει λοιπόν να αναρωτηθούμε: Δεν υπάρχει εναλλακτική οδός;

Σήμερα προτάσσεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη αντικατάστασης των υπαρχουσών πηγών παραγωγής ενέργειας με Ανανεώσιμες Πηγές, όπως η ενέργεια του ήλιου, του αέρα, η γεωθερμική. Αυτές όμως οι πηγές, εκτός από φιλικές προς το περιβάλλον, είναι και (σχεδόν) πανταχού παρούσες. Αν κάπου λείπει η μία θα υπάρχει η άλλη. Για πρώτη φορά λοιπόν οι καταναλωτές δεν χρειάζονται ένα ιεραρχικό δίκτυο για τους μεταφέρει την ενέργεια από κάποιες μακρινές συγκεντρωμένες πηγές στο σπίτι τους. Οι ΑΠΕ λοιπόν καθιστούν το ερώτημα “ΔΕΗ ή Ιδιώτες” ψευτοδίλημμα: Οι καταναλωτές ενέργειας (όλοι εμείς) μπορούν να παράγουν μόνοι τους την ενέργεια που χρησιμοποιούν, να πουλούν τυχόν πλεόνασμα σε γειτονικούς καταναλωτές και να αγοράζουν ενέργεια από άλλους, οριζόντια.

Μέχρι πρότινος αυτό το μοντέλο δεν ήταν δυνατό για πρακτικούς λόγους: Η ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να καταναλώνεται τη στιγμή που παράγεται, αλλιώς χάνεται. Το πρόβλημα με τις ΑΠΕ είναι ότι προσφέρουν ενέργεια όταν μπορούν, όχι όταν αυτή χρειάζεται. Στα συμβατικά δίκτυα αντίθετα η ενέργεια είναι αποθηκευμένη σε διάφορες μορφές (ως χημική ενέργεια υδρογονανθράκων, δυναμική ενέργεια του νερού ενός υδροηλεκτρικού εργοστασίου κ.α.) και μετατρέπεται σε ηλεκτρική όταν υπάρχει ζήτηση. Καταρχήν δε μπορεί να γίνει το ίδιο με τις ΑΠΕ. Έτσι το οριζόντιο αυτό δίκτυο θα είχε σοβαρά προβλήματα υπερ- ή υπό- προσφοράς, μιας και η χρήση μπαταριών είναι άκρως προβληματική τόσο οικονομικά όσο και περιβαλοντικά.

Αυτή η κατάσταση όμως τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει, χάρις την εξέλιξη της νανοτεχνολογίας. Πλέον μπορούμε να αποθηκεύσουμε την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια και να τη χρησιμοποιήσουμε όποτε θέλουμε, χρησιμοποιώντας ως «όχημα» το υδρογόνο. Δηλαδή, μπορούμε με το ρεύμα που παράγει π.χ. μια ανεμογεννήτρια να διασπάσουμε νερό σε οξυγόνο και υδρογόνο, να κρατήσουμε, με τη βοήθεια των λεγόμενων νανοσωλήνων άνθρακα, το υδρογόνο σε ασφαλή δοχεία και όποτε θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε την ενέργεια που αποθηκεύσαμε, να ξαναενώνουμε το υδρογόνο με το οξυγόνο, με μοναδικό «καυσαέριο» ακίνδυνους υδρατμούς.

Αυτή η μέθοδος είναι φυσικά η επιτομή της οικολογικής λογικής. Αλλά πέρα από αυτό, για να είναι ένα δίκτυο αποδοτικο και ασφαλές, επιβάλλεται η ύπαρξη ενός οριζοντίου συστήματος (πλέγμα ή τεχνικά i-grid) διαχείρισης της παραγώμενης με αυτό τον τρόπο ηλεκτρικής ενέργειας. Με αυτό και χωρίς μεσάζοντες, χωρίς απώλειες κατά τη μεταφορά, χωρίς ιεραρχίες και με τους πολίτες να ωφελούνται άμεσα από τον πλούτο της χώρας τους, δημιουργείται μια δομή που θυμίζει έντονα το Ίντερνετ: Ένα Διαδίκτυο Ενέργειας Υδρογόνου (ΔΕΥ).

Ας δούμε λοιπόν πιο συγκεκριμένα πως θα έμοιαζε ένα τέτοιο δίκτυο: Κάθε πολυκατοικία, κάθε εργοστάσιο και κάθε δημόσιο κτίριο θα είχε στην ταράτσα του μια μικρή μονάδα παραγωγής ενέργειας (ηλιακή ή αιολική) και ένα απλό μηχάνημα που θα μετατρέπει την ενέργεια αυτή σε υδρογόνο, μέσω της ηλεκτρόλυσης μιας ποσότητας νερού. Αυτό το υδρογόνο θα αποθηκεύεται για μελλοντική χρήση του οικήματος ή θα πωλείται αυτόματα στο διαδίκτυο που θα συνδέει όλους τους παραγωγούς-καταναλωτές, για να αγοραστεί από κάποιον άλλον γειτονικό κτίριο με μεγάλες (εκείνη τη στιγμή) ανάγκες. Χωρίς μεσάζοντες. Αν κάποια στιγμή απαιτείται η μεταφορά ενέργειας από μια περιοχή με υψηλά αποθεματικά σε μια περιοχή που προς στιγμήν έχει έλλειψη ενέργειας, αυτή μπορεί να γίνει μέσω του συμβατικού δημόσιου δικτύου.

Συνοψίζοντας, τα οφέλη από ένα τέτοιο δίκτυο θα ήταν σαρωτικά:

Πλήρης ανεξαρτησία από υδρογονάνθρακες – πυρηνικά

Καμία επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Το υδρογόνο χρησιμοποιείται και σα καύσιμο για την αυτοκίνηση.

Αφού η ενέργεια καταναλώνεται σχεδόν εκεί που παράγεται, ελάχιστες απώλειες δικτύου (στη ΔΕΗ σήμερα φτάνουν μέχρι και το 40%)

Ελάχιστη ως καμία οικονομική επιβάρυνση των καταναλωτών, τέλος στα τιμολόγια των πάροχων ενέργειας

Ενεργειακή αυτάρκεια και ουσιαστική προστασία ενόψει των επερχόμενων ενεργειακών κρίσεων, που όπως φαίνεται θα εκδηλωθούν προς το τέλος αυτής της δεκαετίας.

Οικονομικό όφελος για όσους δεν καταναλώνουν ενέργεια (πχ εξοχικά σπίτια)

Σε όλα αυτά η Αριστερά θα πρέπει να επιλέξει: Ή θα μείνουμε προσκολλημένοι στον ιεραρχικό κρατισμό του χθες, ή θα παλέψουμε ενάντια στον καπιταλισμό και τις γραφειοκρατίες, με μοναδικό στόχο τις οριζόντιες λογικές και τις πιο αντι-ιεραρχικές δομές (δίκτυα, μη κερδοσκοπικούς Κοινωνικούς Συνεταιρισμούς κλπ) σε κάθε πεδίο της δημόσιας ζωής. Τόσο στον τρόπο που παράγεται και διανέμεται η ενέργεια όσο και για την απαραίτητη παραγωγική ανασυγκρότηση που θα στηριχθεί πάνω της. Αλλά και δημιουργώντας παράλληλα ένα σημαντικό βιομηχανικό τομέα υψηλής προστιθέμενης αξίας πάνω στις διατάξεις νέας γενιάς που πρέπει, και μπορούν, να αναπτυχθούν με ελληνική τεχνογνωσία.

Άρης Χατζηχρήστος, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΗΥ ΕΜΠ, Διδακτορικός Φοιτητής Φυσικής, UBC, Vancouver, Καναδάς

Παραπομπές:

[1] http://www.econews.gr/2015/05/27/ptolemaida-5-schaueble-122594/

[2] https://en.wikipedia.org/wiki/California_electricity_crisis

[3] http://data.worldbank.org/indicator/EG.ELC.LOSS.ZS

ΠΗΓΗ ΕΔΩ

Capitalism and species extinction | Καπιταλισμός και εξαφάνιση των ειδών | International Socialism

Από το περιοδικό International Socialism, 147 επιλέγουμε το άρθρο Capitalism and species extinction.

Διαβάστε το άρθρο  ΕΔΩ 

The View from Mount Olympus | Interview with Mikhalis Styllas

(view of Mt. Olympus from Christos Kakkalos, photo by Mikhalis Styllas)

[Εντελώς τυχαίως "ανακαλύψαμε" τη συνέντευξη που έδωσε ο κ.Μιχάλης Στύλλας [ΕΔΩ ΕΔΩ], γνωστός ορειβάτης και διαχειριστής του καταφυγίου Χρήστος Κάκαλος στο Όρος Όλυμπος [ΕΔΩ ΕΔΩ ΕΔΩ ΕΔΩ]. Η "ανακάλυψη" της συνέντευξης έγινε στους Ecososialist Horizons [ΕΔΩ] 

Interview with Mikhalis Styllas The View from Mount Olympus

by QUINCY SAUL

July 6, 2015

(this interview originally appeared on Counterpunch, July 5, 2015)

All eyes on Hellas! It seems that all the problems and solutions of the 21st century devolve today upon the people of Greece. Have the people who invented democracy been reduced to a choice between poverty and austerity? Or can the current crisis be an opportunity to reclaim lost visions and values?

Some say that SYRIZA’s referendum is a sham, that they are asking voters to endorse their failure, or that they are not fighting hard enough. Others say they are masterminds, making the best of conditions and negotiations that were rigged against Greece from the beginning. Some see in the crisis an opportunity for Greece to spearhead the salvation of Europe itself – a Delphi Declaration calls for a return to the principles of democracy, and another declarationsigned by many prominent intellectuals also appeals to the values of Enlightenment to calm the crisis. A few others are less optimistic about the European Union and Europe in general – they urge us to prepare for war and/or insurrection. And as the world confronts the sixth mass extinction, some see hope in Greece for energy revolution, while others are less optimistic about overcoming a toxic legacy.

We speak today with someone who can unravel the underlying history with which current events are spring-loaded. Whichever way the vote goes this Sunday, it is the deeper dynamics of history, economics and environment which will determine the future. Democratic Polis or Oligarchic Tyranny? Environmental Inferno or Ecosocialist Avalanche? Here we speak with Mikhalis Styllas, an educator, alpinist, geologist and activist currently living on Mt. Olympus.

Tell us about all the history which culminates in today’s controversy and crisis.

Mikhalis Styllas: Greeks are blessed to be living in such a small area with such big natural and cultural diversity and history. But instead of conserving this unique place we are trying our best to destroy it. Apparently, it all has to do with the modern mentality of “immediate profit” and “business as usual” cultivated by our parents’ generation. Sadly this is not restricted within Greek territory but is a global phenomenon. There is an explanation for this which most people probably do not know, so first I will lay out the general context (social, economic, environmental) of how Greece reached the present-day situation, according to historical facts and personal perception.

After 500 years of continuous struggle against the Ottoman Empire (1453 – 1912), through Balkan Wars (1912 – 1913) and two World Wars (1914 – 1918 & 1940 – 1945) with the final part of this difficult period being the Greek Civil War (1946 – 1949, communists against the right wing party members), Greece was literally a wreck. The countryside was deserted, migration to USA, Canada, Australia, and Europe (mainly Germany) was unprecedented and the remaining population was politically and socially divided. The wounds took many decades to heal (if they ever will) and during the year I was born (1974), Democracy was finally established in Greece following the collapse of a USA-planted dictatorship (1967 – 1974 junta), bringing a halt to many centuries of social and economic instability.

As the country was trying to find its balance among “big ally” military and economic corporations like NATO and European Economic Community EEC (former European Union), the standard of living gradually rose and a middle class was created. This occurred simultaneously with the transformation of the economy from rural to urban, as many people rushed from the poor and deserted countryside to the big cities – mainly Athens and Thessaloniki – chasing the dream of a “settled, safe and rich” life. Along with the urbanization movement of the 1970s and 1980s, many public industries closed down during the governance of Andreas Papandreou and his ruling party PASOK. De-industrialization left many jobless people from the public primary production sector, who had to find shelter both for social and electoral reasons. And they did; they found shelter in the broader Public Sector that became humongous during the 1980s, 90s and 2000s. To give you an example, between 2004 and 2008, 60,000 more people were employed in the already-bigger-than-necessary and non-productive Public Sector with an overall wage increase of about 40% (1). This was the final act of the drama we are facing today, as growth during these decades was fueled by uncontrolled borrowing from public and private banks and from the influx of foreign funds. Poor political control over EU grants, combined with nearly a million public servants, plus corruption, tax avoidance and the fact that Greek society largely chose consumption instead of saving and investment, caused public debt to skyrocket.

During the same period, (1980-2010) tourism, small industrial units, textile factories, and independent companies providing services and merchandise flourished, strengthening the ever-growing middle class, but our economy remained a “closed system” with decreasing exports and increasing imports. As of 2013 Greek economy was based mainly on service sector (80%) and industry (16%) while agriculture had shrunk to a mere 4% (2). Economic growth was mostly led by domestic demand, and Greek society resisted any type of social reform. Any sense of environmental protection and natural conservation remained small if not nonexistent.

What are the big ecological questions facing the region today? How are campaigns for environmental justice developing alongside movements for economic and political justice?

Mikhalis Styllas: During the 1980 – 2010 period, Greece’s efforts towards economic stability, material prosperity and convergence with other European countries, together with a loose justice system, resulted in the abandonment of environmental awareness. Environmental issues were absent from elementary and high school education, and have only been raised as rapid urbanization, construction, intensive agriculture, industrial development and tourism have resulted in environmental degradation. The recent economic crisis brought a halt to this inferno, but environmental protection challenges for Greece are still ahead. Even though Mount Olympus is theoretically protected by several conventions (National Park, Natura 2000, etc.), in practice it is not protected at all. Illegal logging, illegal hunting, disposal of garbage, gravel mining and the everlasting desire for ski resort construction remain the main environmental degradation hot spots.

But the biggest threat is the mentality developed during all these years of prosperity and consumption, which makes people even more ignorant and careless when it comes to environmental issues. Local communities see growth through the immediate impact in their pocket and not through environmental sustainability or the long term development of tourism and agriculture. Environmental justice in Greece is buried under the saga of “business as usual,” as people involved in ecologically threatening enterprises traditionally have strong relationships with ruling political parties (if not belonging to those parties themselves). It will take years for Greece to learn to care about its natural resources, but this does not mean that we should give up the effort of educating and showing the way to younger generations.

You spend a lot of your life living in the Christos Kakkalos hut, just beneath the throne of Mt. Olympus, between Stargate, Profitis Ilias and the Plateau of Muses. Olympus seems isolated, but it is connected to the whole world, ecologically and politically. Even as sands from the Sahara sprinkle the snow of Olympus, the winds of political and moral desertification also cast shadows on the sacred slopes. In his famous and controversial poem “Shame of Europe,” Gunter Grass invoked the curses of the gods upon the EU commissioners, for wanting to steal the mountain. In your work as refuge manager, geologist and activist, you have been on the front lines: tell us about the view from Mt. Olympus.

Mikhalis Styllas: I grew up on Mount Olympus and I climbed to the summit for the first time at the age of nine with my parents. Since then I have always been fascinated by the beauty of mountains, and this is why I studied geology. Eventually I made Mount Olympus home, partly living here as I took over the management of a mountain hut (refuge Christos Kakkalos). Even though both my professional encounters (refuge manager, geologist) are based on some kind of exploitation of the natural environment, my goal is always to protect the ecosystem, as environmental threats in Greece seem to be alarmingly increasing.

Spending long periods of time (total 6-7 months per year) in a small mountain hut right in front of Zeus’ Throne definitely colors the way that I see political and social events, not only in Greece but around the globe. I also meet and have the chance to talk to different people every day coming from different countries and different social and financial backgrounds (from Greek oligarchs, to ex-convicts and so on), which gives this small place a global four-dimensional perspective. It is no wonder that Ancient Greeks placed their Gods up here. The unique scenery, proximity to the sea, and the violent natural phenomena were crucial in selecting a place that represents all aspects of life (deities); this is Mount Olympus.

(the Plateau of Muses, photo by Mikhalis Styllas)

Σαμ Γκίντιν και Λίο Πάνιτς "Το πραγματικό Plan B ή ο νέος ελληνικός μαραθώνιος"

[Το Ecosocialist Left Blog συνεχίζει να δημοσιεύει κείμενα, άρθρα "τροφή για σκέψη". Το άρθρο αυτό έχει γραφτεί πριν από ένα μήνα, είναι όμως σαν να έχει γραφτεί σήμερα 14/8/2015 μετά την ψήφιση του Γ' Μνημόνιου Το διαβάσαμε ΕΔΩ στο RED Notebook, το πρωτότυπο στα αγγλικά ΕΔΩ.]

Σαμ Γκίντιν και Λίο Πάνιτς "Το πραγματικό Plan B ή ο νέος ελληνικός μαραθώνιος" 

Μπροστά στο ενδεχόμενο του αποκλεισμού της χώρας από την χρηματοδότηση των στοιχειωδών αναγκών της και την απειλή της εκδίωξής της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ελληνικό κοινοβούλιο έχει πλέον επικυρώσει δια της ψήφου του την αποδοχή ενός ακόμη τροϊκανού μνημονίου. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας αναγνώρισε –σε αντίθεση με την επιλογή της σοσιαλδημοκρατίας να εφαρμόζει τον νεοφιλελευθερισμό ως μέρος του «εκσυγχρονιστικού» της προγράμματος– ότι πρόκειται για «μια κακή συμφωνία», η οποία επιβλήθηκε στους έλληνες. Τα μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ διχάστηκαν, παρόλο που τα τρία τέταρτα εξ αυτών ακολούθησαν τον Τσίπρα ψηφίζοντας ναι. Την ίδια ώρα, χιλιάδες οργισμένοι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Συντάγματος και στη συνέχεια διαδήλωσαν στο κέντρο της Αθήνας. Αυτή τη φορά το ΟΧΙ αφορούσε στην απόρριψη του νέου μνημονίου. Από την άλλη μεριά, στο εσωτερικό της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος, η οποία δεν έχει ακόμη συνεδριάσει, εκδηλώνεται ήδη ένα αρκετό ισχυρό ρεύμα διαφωνίας. Ταυτόχρονα όμως, υπάρχει μια γενική αίσθηση, η οποία αντλείται από τα μέλη του κόμματος και τους υποστηρικτές του, όλων των βαθμίδων, σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση πρέπει να υποστηριχτεί και να συνεχίσει την άσκηση των καθηκόντων της.

Μπροστά σε αυτού του είδους τις διαιρέσεις και τις απογοητεύσεις, το βασικό ερώτημα αφορά το τι θα μπορούσε να γίνει στην κατεύθυνση της αναζωογόνησης και της συνέχισης της πάλης του ΣΥΡΙΖΑ ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό. Και στο βαθμό που ο νεοφιλελευθερισμός είναι ο σημερινός καπιταλισμός –δεν υπάρχει κάποιο άλλο είδος–, τι θα μπορούσε να γίνει ώστε να τεθεί μια ισχυρή βάση για το τέλος του ίδιου του καπιταλισμού. Μολονότι κρίσιμες πτυχές του εν λόγω διλήμματος εξειδικεύονται στο πλαίσιο της ελληνικής περίπτωσης, δεν πρόκειται για ένα ερώτημα που αφορά μόνο τους Έλληνες, αλλά στο πώς η απανταχού αριστερά σκέφτεται και αποκρίνεται στην πρόκληση του ερχομού της στα πράγματα, εντός ενός απολύτως εχθρικού περιβάλλοντος, για να επιχειρήσει την προστασία του λαού από τη χειρότερη νεοφιλελεύθερη λεηλασία και να προσπαθήσει να εκκινήσει «μια πραγματικά υπαρκτή μετάβαση» προς έναν πιο εξισωτικό, αλληλέγγυο και ουσιωδώς δημοκρατικό κόσμο.

Στέφανος Τζουμάκας "Πολιτικές ανακατατάξεις και νέο μνημόνιο μετά τη Συμφωνία της Συνόδου Κορυφής της 12ης Ιουλίου"

[Ένα κείμενο του Στέφανου Τσουμάκα "τροφή για σκέψη" - Δεν υιοθετούμε το σύνολο της ανάλυσης του κ.Τζουμάκα ωστόσο θεωρούμε ότι οι σκέψεις, η κριτική και οι προτάσεις έχουν ενδιαφέρον]

---------------------------------------

του Στέφανου Τζουμάκα

12 Αυγούστου 2015

 Πολιτικές ανακατατάξεις και νέο μνημόνιο μετά τη Συμφωνία της Συνόδου Κορυφής της 12^ης Ιουλίου

Συνειδητά δεν συμμετείχα στο δημόσιο διάλογο την τελευταία περίοδο καθότι «ενέσκυψε» ορυμαγδός αποπροσανατολιστικών απόψεων σε σχέση με την ουσία ένθεν και ένθεν, μέσα σε ένα κατακλυσμό «οπαδισμού», πρωτοφανούς για τον προοδευτικό χώρο. Πλέον όμως, η «σκόνη έκατσε» και είναι αναγκαίο να πούμε τα πράγματα με το όνομα τους. Είναι αναγκαίο να προσδιορίσουμε τις αλήθειες, τα ψέματα και τις αυταπάτες για την παρούσα πολιτική εξέλιξη.

Έχουμε κατ’ επανάληψη τονίσει ότι η κρίση στην Ευρωζώνη θα είναι διαρκής όσο συνεχίζονται οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της λιτότητας, της ύφεσης και της ανεργίας και μέσω της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Και αν μια φορά το νεοφιλελεύθερο μοντέλο οδήγησε σε ήττα το κενσυανό, ήδη η αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού είναι καταφανής στην Ευρωζώνη, σε σχέση με τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις.

Η κρίση θα ταλανίζει χώρες και λαούς εφόσον οι ηγεσίες τους συνεχίζουν να επιμένουν στο συντηρητικό δρόμο των δημοσιονομικών προοπτικών που αποτελεί βέβαια, προνομιακό πεδίο των απανταχού νεοφιλελεύθερων, της σύγχρονης Δεξιάς πολιτικής.

Η Κυβέρνηση ασφαλώς και δεν ευθύνεται για την κατάσταση της διάλυσης της χώρας. Την ευθύνη έχουν όσοι ενέταξαν τη χώρα στο ΔΝΤ και τα μνημόνια, οι οποίοι τώρα αντί να κάνουν την αυτοκριτική τους και να σιωπούν, συμπράττουν εκ νέου με το Διευθυντήριο της Ευρωζώνης, στην ολοκλήρωση της πλήρους υποτίμησης της χώρας.

Τα κεντρικά θέματα για την Κυβέρνηση ήταν δύο: Η πολιτική στρατηγική για τη διαπραγμάτευση και η διαπραγματευτική της τακτική. Ήταν φυσικό επακόλουθο να αποτύχει. Διότι επέλεξε ως πολιτική στρατηγική την κρίση χρέους. Ενώ το κυρίαρχο πρόβλημα της χώρας είναι η διάλυση της παραγωγικής της βάσης και η υποτίμηση που υπέστη στο σύνολο της η χώρα και ιδιαίτερα στην πραγματική Οικονομία. Αντί να απαιτήσει πόρους και ένα νέο σχέδιο «Μάρσαλ» για επανεκκίνηση της Οικονομίας, η Κυβέρνηση ενεπλάκη στη δημοσιονομική στρατηγική του Διευθυντηρίου της Ε.Ε. που έχει ως προτάγματα το έλλειμμα, το χρέος και το δανεισμό της χώρας, δηλαδή τη στρατηγική της λιτότητας. Όσον αφορά, δε στη διαπραγματευτική τακτική, η αποτυχία ήταν προφανής, εκκίνησε με παρωδίες και show, με κλεφτοπόλεμο απέναντι σε υπέρτερες δυνάμεις εκβιασμού, με απειλές χωρίς αντίκρισμα και το κυριότερο με όχι σαφή θέση ότι ο συμβιβασμός ήταν η επιδίωξη.

Η θέληση των προοδευτικών δυνάμεων να οδηγήσουν σε αλλαγές, γνωστό και ως βολονταρισμός, είναι άλλο πράγμα από τις τυχοδιωκτικές πολιτικές και είναι επίσης, γνωστό ότι για να αποφεύγουμε τον τυχοδιωκτισμό, βασιζόμαστε σε αρχές και λαμβάνουμε υπόψη τον συσχετισμό δυνάμεων καθώς και δεν αναγάγουμε στρατηγικούς στόχους σε τακτικούς και το αντίστροφο. Τρία καθοριστικά στοιχεία στην εξέλιξη του προοδευτικού κινήματος. Εκ των προτέρων και από το Φεβρουάριο, είχαμε επισημάνει και τις πρακτικές του τότε Υπουργού Οικονομικών και την ανάγκη να υπάρξει άμεσα συμφωνία.

Η Κυβέρνηση Α. Τσίπρα επέλεξε διαπραγματευτικές τακτικές καθόλη τη διάρκεια της 6μήνης παράτασης της διαπραγμάτευσης, μη λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη της ένα σύμπλεγμα δυνάμεων μέσα και έξω από την Ευρωζώνη, που έχουν κάθε συμφέρον να αποτύχει μια προοδευτική διακυβέρνηση στη χώρα. Δυνάμεις του μονόδρομου, δυνάμεις τρίτων χωρών και άλλων νομισμάτων και δυνάμεις εγχώριων, παρασιτικών οικονομικών και πολιτικών κύκλων.

Η αποτυχία στην 6μηνη διαπραγμάτευση της Κυβέρνησης ήταν φυσικό επακόλουθο της αδιέξοδης στρατηγικής της, που οδήγησε σε μια ετεροβαρή συμφωνία στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής της Ευρωζώνης στις 12 Ιουλίου.

Αυτό που προέχει να επισημάνουμε για την εν λόγω διαπραγμάτευση είναι η αποτυχία της διαπραγματευτικής ομάδας της Κυβέρνησης. Οι πρακτικές «αγοράς χρόνου» και απροσδιοριστίας, οι παλινωδίες και οι καθυστερήσεις με επικοινωνιακά show και «ταξιδιωτικές δηλώσεις» αποδοχής του 70% έναντι του 30% των μέχρι τώρα ασκούμενων μνημονιακών πολιτικών, ενίσχυσαν εντέλει περαιτέρω το Διευθυντήριο της Ευρωζώνης που επεδίωκε τη διατήρηση του νεοφιλελεύθερου «μονόδρομου», τη περαιτέρω καθήλωση όλων των παραγόντων των ευρωπαϊκών εξελίξεων στη δημοσιονομική στρατηγική, του ελλείμματος και του χρέους και την υποταγή της Κυβέρνησης σε βάθος 3ετίας, φέρνοντας εντέλει τη χώρα αλλά και τις προοδευτικές της δυνάμεις σε περαιτέρω αδυναμία.

Το δημοψήφισμα της 5^ης Ιουλίου, ήταν αποτέλεσμα της διακοπής των διαπραγματεύσεων εκ μέρους του Πρωθυπουργού Α. Τσίπρα, ως απάντηση στην εκβιαστική τακτική των εκπροσώπων των δανειστών γιατί το πραγματικό όνομα της Ευρωζώνης είναι οι «εκπρόσωποι των δανειστών». Αν είχε αίσια έκβαση η διαπραγμάτευση, είναι προφανές ότι δε θα προέβαινε στην προκήρυξη του. Το δημοψήφισμα ήταν το αποτέλεσμα και της αποτυχίας της Κυβέρνησης στις  διαπραγματεύσεις και του ανάλογου αδιεξόδου καθώς και του εκβιασμού της Κυβέρνησης και της χώρας από το Διευθυντήριο.

Υποστηρίξαμε ως Σοσιαλιστικό Κόμμα, το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα για λόγους αρχής καθότι η Ελλάδα αλλά και κάθε ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί να συμμετέχει σε μια ένωση, στα πλαίσια της οποίας υπόκειται σε εκβιασμούς και τελεσίγραφα. Η διενέργεια δημοψηφίσματος αποτελεί προφανώς, αναφαίρετο δικαίωμα κάθε Κυβέρνησης και δημοκρατικό δρόμο για τους πολίτες.

 Ασφαλώς όμως, υπάρχουν και οι δυνάμεις των «προθύμων» και ιδιαίτερα οι δυνάμεις εκείνες που αν και προκάλεσαν οικονομική και κοινωνική διάλυση στη χώρα, σε σύμπνοια με τις δυνάμεις της διαπλοκής και τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ, αποτελούν ένα «μαύρο μέτωπο» με επιδιώξεις «παλινόρθωσης», που είναι δεδομένο ότι επιχείρησαν και μέσω του δημοψηφίσματος αλλά και ότι θα εξακολουθήσουν να υπονομεύουν κάθε προοδευτική εξέλιξη στη χώρα γιατί έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα της.

Καταφανής ήταν και η κατάπτωση ευρωπαϊκών ηγεσιών που ενεπλάκησαν υπέρ του ΝΑΙ ή που προσπάθησαν να αλλοιώσουν το πολιτικό περιεχόμενο του δημοψηφίσματος που αφορούσε την ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης της χώρας, εντός του Ευρώ. Ορισμένοι αγωνιστές του αντιμνημονιακού μπλοκ επιχειρούν να κάνουν σημαία το ΟΧΙ, ερμηνεύοντας το ως πεδίο διαμόρφωσης ενός «οχήματος» με προμετωπίδα την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα. Αδιέξοδα στα οποία οδηγούνται ορισμένοι που θεωρούν ότι με την υποκατάσταση της Οικονομίας είτε από την κρίση χρέους, είτε από την αλλαγή του νομίσματος, θα διαμορφωθούν όροι εξόδου από την κρίση. Οι εν λόγω όροι όμως, αυτοί είναι ανάπηροι.  

Από το αρνητικό αυτό αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης με επαχθείς όρους, προέκυψε ένα κρίσιμο θέμα που δεν αφορά μόνο σε θέματα ιδεολογίας και πολιτικού σχεδίου αλλά έχει σχέση με την ίδια τη φυσιογνωμία του κυβερνητικού επιτελείου σχετικά με την πραγματική κατάσταση και την Οικονομία της χώρας και αφορά σε ορισμένους από το στελεχικό δυναμικό της Κυβέρνησης που έδειχναν να μην έχουν αίσθηση και γνώση για βασικά θέματα διαχείρισης κρατικών υποθέσεων.

Εάν ο σκοπός ήταν πράγματι ο συμβιβασμός δεν θα είχαν χρησιμοποιηθεί αυτά τα μέσα. Αυτό είναι το πολιτικό μάθημα από αυτή τη διαπραγμάτευση που αφορά στο ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται άλλα πολιτικά μέσα για άλλους πολιτικούς σκοπούς.

Συγκεκριμένα, η θέση της Κυβέρνησης ήταν εξαιρετικά δυσχερής και προσδιοριζόταν από τα «ούτε, ούτε», δηλαδή ούτε υποταγή, ούτε ρήξη. Προφανώς τα «ούτε» δεν δείχνουν δυνατή ηγετική πολιτική με σαφείς στόχους που να κατατείνουν σε ένα θετικό αποτέλεσμα. Και η θετική έκβαση ορίζεται από την προοδευτική έξοδο από την κρίση της χώρας.

Η Κυβέρνηση δεν είχε στρατηγική νίκης, ουδέποτε μίλησε για νίκη ούτε προεκλογικά, ούτε μετεκλογικά. Η στρατηγική της ήταν ένας «συμβιβασμός» με τη διατύπωση ότι θα είναι αμοιβαία επωφελής, πράγμα αδιανόητο με τον παρόντα συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρωζώνη.

Ως εκ τούτου, διατυπώσεις, όπως αυτή του Πρωθυπουργού στο Κοινοβούλιο ότι «ηττηθήκαμε» που αποσκοπεί στο να δημιουργήσει και «συμπάσχοντες και συν-αποδέκτες», δεν βασίζεται στην αλήθεια. Αυτή η ακατάσχετη φιλολογία περί της ήττας είναι πολιτικά «αφασιακή» και ψευδής. Το ερώτημα είναι σαφές και άμεσο: ποιος είχε στρατηγική νίκης και πότε τι διατύπωσε; Ποιο ντοκουμέντο περί στρατηγικής νίκης, υπήρξε; Κανένα. Προς τι λοιπόν, οι οιμωγές, οι κλαυθμοί και οδυρμοί περί ήττας από την μια μεριά και πύρρειου νίκης από την άλλη; Ήταν ένας εκβιαστικός ετεροβαρής συμβιβασμός. Τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο.

Όλη η δικαιολογητική βάση της πολιτικής της Κυβέρνησης στη διαπραγμάτευση ήταν ο «έντιμος συμβιβασμός». Η διαπραγματευτική ομάδα ωστόσο, ήταν ανερμάτιστη και χωρίς αρχές, στο ζήτημα της διαπραγμάτευσης για συμβιβασμό, διότι μπορούσε να τον εξασφαλίσει από τον πρώτο μήνα της διαπραγμάτευσης και με ηπιότερες συνέπειες από τον ετεροβαρή συμβιβασμό που εντέλει υποχρεώθηκε να δεχτεί τόσο από την επικυριαρχία του νεοφιλελεύθερου Διευθυντηρίου της Ευρωζώνης αλλά και λόγω των δικών της πολιτικών ευθυνών που συνέβαλαν σε αυτό το έκτρωμα εκβιασμού που ονομάστηκε συμφωνία.

Τα άλλα όλα είναι εκ περισσού γιατί ήταν και είναι γνωστά. Και ακριβώς έναντι εκβιαστών, μια διαπραγματευτική ομάδα με προοδευτικές αρχές, δεν κάνει κλεφτοπόλεμο και δήθεν ρήξη αντί του συμβιβασμού, για τον οποίο και είχε εντολή από το εκλογικό σώμα.

Αυτή η αποτυχημένη διαπραγματευτική τακτική του στυλ «απειλώ για ρήξη ενώ επιδιώκω συμβιβασμό», θα μνημονεύεται στο μέλλον, ως εκ των πιο πολιτικά άστοχων και επιζήμιων στον προοδευτικό χώρο.

Ήταν αυτονόητο ότι θα μετατρεπόταν σε μπούμερανγκ για την Κυβέρνηση και για τη χώρα.

Δεν έγινε κανένα λάθος. Ανάλογα με τους στόχους, προσδιορίστηκε και το αποτέλεσμα. Άλλες ανάγκες είχε η χώρα, άλλους στόχους είχε η διαπραγματευτική ομάδα.

Άλλη ήταν η πραγματικότητα και άλλη όριζαν ορισμένα κυβερνητικά στελέχη ως πραγματικότητα, υιοθετώντας την περίφημη θέση: «Όταν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί μαζί μας, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα»…

Συγκεκριμένα, η χώρα είχε τρεις επείγουσες ανάγκες που αφορούσαν στην παροχή ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, στην απρόσκοπτη χρηματοδότηση του δημοσίου τομέα, και στην αποκατάσταση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας καθώς και στην έξοδο στις αγορές. Αυτά ήταν τα κυρίαρχα. Παράλληλες ήταν οι επιδιώξεις της Κυβέρνησης -και όχι οι κυρίαρχες για τη χώρα- για τη διεθνοποίηση του «ελληνικού ζητήματος» και την ιδεολογική αντιπαράθεση με τον νεοφιλελευθερισμό στην Ευρωζώνη, υπό τον παρόντα δυσμενή συσχετισμό δυνάμεων στην Ε.Ε.

Η ηγετική ομάδα της Κυβέρνησης υπέθεσε άτοπα, ότι οι εταίροι και δανειστές, θα έδιναν τώρα μια περίοδο χάριτος προκειμένου το ελληνικό δημόσιο να απαλλαγεί από την αποπληρωμή των χρεών και ότι με τα εν λόγω κονδύλια θα μπορούσε να εφαρμόσει μια πολιτική δικαιότερης διανομής και αναδιανομής, μια πάγια επιλογή των προοδευτικών δυνάμεων, επιτυγχάνοντας έτσι την υλοποίηση μέρους από τις θέσεις του προγράμματος της Θεσσαλονίκης. Είναι προφανές ότι το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης βασίστηκε τόσο στην άμεσα υποτιθέμενη περίοδο χάριτος αποπληρωμής του χρέους όσο και στη μη αύξηση της «πίτας», καθότι η χώρα είναι σε 6ετή ύφεση και σε συνεχή μείωση του εθνικού της πλούτου, προκειμένου να εκκινήσει αυτή η διαδικασία διανομής καθώς και ότι εντέλει θα επικρατούσε πολιτικά έναντι των δανειστών.

Είναι προφανής η ανάγκη για να τεθούν το σύνολο των στοιχείων στα πλαίσια μιας ολοκληρωμένης συζήτησης για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στη χώρα, που οξύνθηκαν σημαντικά την τελευταία 6ετία. Προφανές όμως, ήταν και είναι ότι θα χρειαστεί χρόνος και πολιτικό-οικονομικές προσπάθειες για να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις υλοποίησης του προγράμματος της Θεσσαλονίκης. Η άγνοια βλάπτει κάθε προοδευτική προσπάθεια.

Στα πλαίσια αυτά, αποτελεί πρωτοφανή πολιτική απάτη και το λεγόμενο «πρόγραμμα Γιούνκερ» και όσων το διακίνησαν και το διακινούν, περί δήθεν πακέτου 35 δις ευρώ που από πολλούς θεωρήθηκε ως πρόσθετη αναπτυξιακή βοήθεια στη χώρα ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για κονδύλια που έχουν εγκριθεί για την περίοδο 2014-2020 και ανέρχονται πρώτον, στα 19.5 δις ευρώ μέσω των διαρθρωτικών ταμείων και δεύτερον, για συνολικές ενισχύσεις 15.5 δις ευρώ, που δικαιούται η χώρα στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της Ε.Ε. Ένα μικρό μέρος από το σύνολο αυτών των ενισχύσεων θα αποδοθεί στη χώρα για εμπροσθοβαρείς δράσεις για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Όμως, αυτό απέχει πολύ από το να παρουσιάζουν ορισμένοι, τις ενισχύσεις αυτές που δικαιούται η χώρα, ως δήθεν νέα, αυτοτελή κονδύλια για επενδύσεις.

Το νεοφιλελεύθερο Διευθυντήριο της Ε.Ε. πέτυχε να επιβάλλει μια επαχθή συμφωνία στη χώρα και την αντίστοιχη επιτήρηση μέσω της «τετραμερούς εκπροσώπησης» για την υλοποίηση της με όρους μνημονίου. Ταυτόχρονα επέβαλε μια νέα «οιονεί» πολιτική κηδεμονία και επέμβαση στην πολιτική ζωή της χώρας με υποστηρικτικό «προγεφύρωμα» τις μνημονιακές πολιτικές δυνάμεις που άλλες επέβαλαν και εφάρμοσαν και άλλες υποστήριξαν νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Χαρακτηριστικό είναι ότι ενόψει των προσεχών εκλογών, ορισμένοι έχουν αποθρασυνθεί και θέτουν τη συνταγματική άσκηση των δικαιωμάτων και την εφαρμογή της εκλογικής νομοθεσίας υπό την αίρεση των θελήσεων του Βερολίνου και των Βρυξελλών. Μιλάμε πλέον, όχι μόνο για μια νέο-αποικιακή πολιτική χρέους αλλά και για νέα απόπειρα επιβολής νέο-αποικιακών πρακτικών πολιτικής διακυβέρνησης.

Ήδη έχουν διαμορφωθεί νέα πολιτικά δεδομένα όσον αφορά τις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις και την αναδιάταξη των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων. Μετά την ομαδική καταψήφιση κατά τη διαδικασία κύρωσης της απόφασης της Συνόδου Κορυφής της Ευρωζώνης από δεκάδες βουλευτών του κυβερνητικού κόμματος, το ρήγμα στο Σύριζα καταλήγει και στη δημιουργία νέου κόμματος. Το νέο κόμμα ήδη αυτοπροσδιορίζεται στον αντιμνημονιακό χώρο και στη δημιουργία προϋποθέσεων εξόδου από το ευρώ και επιστροφής στο εθνικό νόμισμα. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί στην απώλεια της κυβερνητικής αυτοδυναμίας.

Την ηγεσία του Σύριζα την ευνοεί πολιτικά και εκλογικά, η άμεση προσφυγή στις κάλπες. Η μνημονιακή αντιπολίτευση, το Βερολίνο, τις Βρυξέλλες και το υπό ίδρυση αντιμνημονιακό κόμμα επιδιώκουν μετάθεση της διενέργειας εκλογών. Το δε μνημονιακό μπλοκ μέσα και έξω από τη χώρα διακινεί συστηματικά τη συγκρότηση ¨Κυβέρνησης εμπιστοσύνης» με επικεφαλής τον Α. Τσίπρα, για μια ορισμένη περίοδο. Η προκλητική δήλωση της Κ. Λαγκάρντ περί του ποιος θα είναι ο «ιδιοκτήτης» εφαρμογής των συμφωνηθέντων, δεν έχει προηγούμενο.

Μετά το δημοψήφισμα, η Κυβέρνηση δε βασίζεται πλέον μόνο στη ψήφο της 25^ης Ιανουαρίου αλλά και στη διακομματική επιτροπή που πραγματοποιήθηκε την επομένη του δημοψηφίσματος ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας, στα 5 σημεία που τέθηκαν εκεί και αποτελούν τη βάση μιας ετεροβαρούς διαπραγμάτευσης, στη ψήφο των μνημονιακών πολιτικών δυνάμεων που κατεξοχήν τη θεωρούν «ψήφο πλυντήριο» και έχουν ως στρατηγική τη ρεβάνς.

Οι δυνάμεις που ενέταξαν τη χώρα στο ΔΝΤ και στα μνημόνια, αντί να κάνουν την αυτοκριτική τους, «σηκώνουν το χέρι» και υπερψηφίζουν στη Βουλή. Οι δυνάμεις που ισχυρίζονταν ότι αν δεν υπήρχαν τα μνημόνια, έπρεπε να τα εφεύρουμε, που οδήγησαν σε κοινωνικά και οικονομικά ερείπια, οι δυνάμεις που αποτελούν μέρος του προβλήματος της χώρας και οι πολίτες τους οδήγησαν με τη ψήφο τους στην πολιτική ήττα, επιδιώκουν να εμφανιστούν εκ νέου ως μέρος της λύσης για τη χώρα.

Είναι και αυτό μια από τις συνέπειες της αποτυχίας της διαπραγμάτευσης.

The Power to Destroy, the Power to Create | TRISE - Third Annual Conference in Patras, August 28-31, 2015

Από 28-31 Αυγούστου 2015 πραγματοποιείται στην Πάτρα η 3η Συνδιάσκεψη του TRANSNATIONAL INSTITUTE OF SOCIAL ECOLOGY (TRISE).

To TRISE εμπνέεται από τις πολιτικές, κοινωνικές, οικολογικές απόψεις  Μάρεϋ Μπούκτσιν (Murray Bookchin) ο οποίος έχει καθιερώσει και τον όρο "Κοινωνική Οικολογία" όπως και "Κομμουναλισμός" [δείτε δύο προηγούμενες σχετικές αναρτήσεις στο blog ΕΔΩ]

Επισκεφτείτε το site της 3ης Συνδιάσκεψης TRISE ΕΔΩ 

Το εξαιρετικό πρόγραμμα της συνδιάσκεψης ΕΔΩ  και οι δηλώσεις συμμετοχής ΕΔΩ

Για το Δημήτρη Ρουσσόπουλο, έναν από τους βασικούς ομιλητές της Συνδιάσκεψης αλλά και βασικό στέλεχος του TRISE διαβάστε ΕΔΩ και για τις εκδόσεις Black Rose Books ΕΔΩ.

----------------------------------

Welcome to the third annual conference of TRANSNATIONAL INSTITUTE OF SOCIAL ECOLOGY, August 28-31, in Patras, Greece!

This year’s Conference is titled The Power to Destroy, The Power to Create* and with this general theme we want to address the double-sided nature of our time – discussing both the destructive forces of global capitalism and the creative response from social movements.

The program spans Friday to Monday and consists of a broad range of seminars, workshops and Roundtable discussions structured around our four sub themes: Social Ecology in Practice; The Democratic and Ecological City; Academia, Activism and Social Change; and Europe in Crises and Revolts.

You will find the full draft program below.

To learn more and to register for the Conference, please visit our webpage: http://conference2015.trise.org/

Any questions can be directed to trise.program@inventati.org

TRISE (Transnational Institute of Social Ecology) is a transnational network of activists/researchers concerned with both ecology and the development of today’s cities. We aim at working in partnership with civil society, as a forum for the exchange of ideas and knowledge. Learn more at http://trise.org/

* The conference title is taken from social ecologist Murray Bookchins manifesto-like essay from 1970.